Data ostatniej modyfikacji: 09.08.2021
HOŁDOWNICZY przym.
Słowniki:
T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują
Formy: lp M. m hołdowniczy; ż hołdownicza; n hołdownicze; D. ż hołdowniczej; N. m hołdowniczym; n hołdowniczym; lm B. nmos hołdownicze
Znaczenia:
»odnoszący się do hołdu lennego; poddańczy, poddany, feudalny«: A co się tycze páństwá iego zleconego inszym: Iest pánem zwierzchnym krolestwá Neápolitáńskiego/ y Siciliyskiego (ktore feudum nád insze iest naprzednieysze) Vrbinu/ Ferarzá/ Pármy/ Messeranu/ y inszych; Insuły Hiberniey/ y Krolestwá Angielskiego/ ktore własni Krolowie zdawná poddáli Kościołowi/ y vczynili ie hołdownicze iemu. BotŁęczRel III 203. Y owszem niektorzy Pánowie poczytáli to sobie zá sławę/ żeby byli poczynili swe krolestwá ná wieki hołdownicze y trybutálne kościołowi: iáko to vczynił Inno krol Nortumbrow/ y Osá krol Mercow w Wielkiey Britániey/ y Alfons I. krol Portogálski. BotŁęczRel III 210. Gdzie tedy Myta kupcy záraz nie zápłácą/ Y sami siebie/ y to co przywiezli strácą: Abo y on nie poydzie trybem hołdowniczym/ Y Cesárzá nie uyrzy/ y odiedzie z niczym. TwarSLeg 61. Hołdowny. Hołdowniczy. zinsbar; Huldigungs-; mit Lehns-Pflicht verpflichtet. tributaire, hommager, hommagé, lige. hołdownicze prawo. Lehen-Recht. droit féodal; droit des fiefs. przysięga hołdownicza. Huldigungs-Eid. un hommage; serment de fidelité. T III 452-453.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: hołdownicze prawo (sz. zm.): Przyszło do vgody w roku 1528. y záś 1536. z táką Condicią/ iż on miał trzymáć práwem hołdowniczym od kśiążęcia Brábántskiego/ y od Comesá Holánderskiego księstwo Geldriae/ á Grábstwo Zutfen ná się y ná swe własne potomki. BotŁęczRel I 104. Są pod krolem Szkotskim/ ktory ie trzyma hołdowniczym práwem od Krolá Noruegskiego/ y płáci mu/ kiedy go koronuią/ dziesięć grzywien złotá/ wedle postánowienia w roku 1554. Ludzie tuteczni mowią po Gotsku. BotŁęczRel II 86. Po nákłonieniu Páństwá Rzymskiego/ tę wyspę posiedli byli Sáráceni: odięli ią záś Pisani y Genueńczykowie: y rozdzielili ią miedzy się: támtym się dostáłá część tá/ ktorą zowią Caput Cágliári/ á tym záś Caput Lugodoni. Nákoniec otrzymał ią práwem hołdowniczym od stolice Apostolskiey/ zá vpornym nieposłuszeństwem Pisáńczykow/ Petrus de Aragonia. BotŁęczRel II 96. Krolowa bacząc się być vciśnioną od strony przeciwney/ áppellowáłá do Papieżá. A przyczyny áppelláciey były/ iż oná w tym krolestwie cudzoziemką byłá/ á pan tego krolestwá był przeciw niey Actorem: więc że też sędziowie iemu powinnieyszy byli y obwiązáni/ ieden zá práwem hołdowniczym/ y dla Biskupstwá Wintońskiego/ y dla Arcybiskupstwá Iorskiego/ á drugi dla kościołá Sárisberiey. BotŁęczRel IV 42. Do tych nawyższych trybunałow vćiekáią się ták Hiszpani/ iáko y Indiani/ á niemász od nich Appellátiey. Hiszpanowie tám nie máią (oprocz Márchioná de Valle/ á kilku inszych) miast/ áni poddánych hołdowniczym práwem; ále tylo zleconym do żywotá owego/ ktoremu co dádzą (á dáią pospolicie tym co też tám nábywáią tych państw) y do żywotá iego syná stárszego/ ábo żony/ iesliż nie ma syná. BotŁęczRel V 66. VASSAL, subst. masc. (Mot gothique qui vient de WASSEL et se dit au plurier VASSAUX.) Vassalus, vassali, m. WAZAŁ mań maństwem trzymaiący Hołdownik. (Ce mot signifie celui qui tient quelque fief à soy & hommage, sujet de quelque Souverain. Cliens, entis, masc.) Ten co maństwem y hołdowniczym prawem co trzyma. DanKolaDyk II, 566. Hołdowny. Hołdowniczy. zinsbar; Huldigungs-; mit Lehns-Pflicht verpflichtet. tributaire, hommager, hommagé, lige. hołdownicze prawo. Lehen-Recht. droit féodal; droit des fiefs. przysięga hołdownicza. Huldigungs-Eid. un hommage; serment de fidelité. T III 452-453. Przez Pacta Welawskie Fryderyk Wilhelm R. 1657. wy­ mogł na Polakach, że z Lenności Prusy Xiążęce wyięli, y to tylko sobie warowali, aby po wygasłey Familii płeci męskiey wspomnionego Xiążęcia, Prusy znowu wrociły się do Hołdu Krolow y Rzeplitey Polskiey, ktora na ow czas będzie powinna hołdowniczym prawem oddać ie Margrabiom de Culmbach y Anszpach w Frankonii swoie Margrabstwa dzierżącym: w Roku 1701. SzybAtlas 109. Dwa Powiaty w Kaszubach pod Literą L. Lemburski y B. Bytowski hołdowniczym prawem od Roku 1657. trzyma Krol Pruski. SzybAtlas 152. ▲ przysięga hołdownicza: Hołdowny. Hołdowniczy. zinsbar; Huldigungs-; mit Lehns-Pflicht verpflichtet. tributaire, hommager, hommagé, lige. hołdownicze prawo. Lehen-Recht. droit féodal; droit des fiefs. przysięga hołdownicza. Huldigungs-Eid. un hommage; serment de fidelité. T III 452-453.
Przenośnie: Dzien to złoty zaprawde choć wżelazne lata, Iednym się dziwowiskiem stał całego świata. Gdy bez senną stawszy się Koło mięna [!] Pani Ten ci trybut wypłaca hołdowniczey dani. Że pozbywszy waloru y od męczęskie koło, Twey Patronki fortuna pyszne zniża czoło. MikSil 158.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM