W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 31.05.2022
NIECZEŚĆ rzecz. ż
Warianty fonetyczne: NIECZEŚĆ, NIECZĘŚĆ
Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (; pod: nieczcić; XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
Formy: lp M. niecześć; D. nieczci; B. nieczęść // niecześć; N. niećcią; Ms. nieczci
Znaczenia:
»zniewaga, pohańbienie«: Co mowiemy o czci/ to też możem rozumieć o chwale/ záwołániu; o niesławie/ nieczci/ sromocie/ y despekcie. PetrSEt 319a. I co tego nie mógł nikt wiedzieć, teraz wszędzie Moja niecześć po świecie rozgłoszona będzie. ArKochOrlCz III 161. Niécześć/ Sume ex Zelżywość/ Sromotá/ quanquam Niécześć/ lenius quiddam sonat, s. priuationem honoris debiti, aut conuenientis. Kn 495. Chyłkowski chłopski syn [...] zdobeł sie beł wdostatek ktory nieccią przypłacieł. TrepNekLib 126. Wszytkim áffektem rączki wyćiągasz áby zelżenie pochwyćić/ áby dishonor połápić/ ábo że lepiey rzekę/ aby zniewagę obłápić; á ia máluczką nieczęść ták odpycham/ że ráczey do vderzenia/ á niż do obłápienia ręce gotuie. HinPlęsy 133. [...] ludzie lekce ważąc duszę swoię przywodzą ią do strácenia przyrodzoney godności [...] Kupuiąc sobie zá monetę światá tego wieczną niecześć y háńbę przed wszytkim stworzeniem. StarKaz 566. Hey komu Bog iest miły y kogo obchodzi Ta nieczesc Chrystusowa? komu się niegodzi Oyczyzny byc odrodkiem? niezawiązał komu Oczu niewstyd? Zabiegay cięszkiemu pogromu Zawczasu. DrobOpow 47. [Zwrot do człowieka przystępującego do komunii bez wyznania grzechu ciężkiego] iużeści się nádespektował tego P. Jezusa, iużeś mu się nieczci ná wyrządzał, czasby się też ukáiáć [...]. MłodzKaz II, 11. Coż/ gdy do tey nieczci y ták szkárádey ná honorze uymy [mowa o oskarżeniach rzucanych na Jezusa] przystąpiły inne [...] despekty? BujnDroga 323-324. [Lukrecja] nie mogłá znieść nieczci ktorą poniosłá od Tárquiniusza. TylkStrom 126.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: niecześć komuś wyrządzić: Niecześć. Unehre. deshonneur. § niecześć komu wyrządzić. T III 973.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz cześć I.
Autorka: RB