W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 22.03.2021
GABELA rzecz. ż
Warianty fonetyczne: GABELA, GABELLA
Słowniki:
L (XVII-XVIII), SWil, SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, SJP nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1607
Formy: lp B. gabellę; Ms. gabeli; ~ lm D. gabel; gabele; B. gabele // gabelle; Ms. gabelach
Etymologia: <śr. łac. gabella>
Znaczenia:
»cło; punkt poboru cła«: Dziękuję WMci za tę konfidencyą, z której przyszło oznajmienie o tej gabeli osób duchownych. List3KontrybCz III 205. Oprocz tych dochodow/ ma też krol cłá y gábelle z Fessy/ y z inszych miast: ábowiem gdy przybywáią towáry/ miesczanin Feski płáći po dwu ode stá/ á cudzoźiemcy po 20. BotŁęczRel III 160. Nocowaliśmy w Forum Julii, także w pałacu osobnym za traktacyą gubernatora tamecznego, bo nas sobie po wszystkim państwie papieskiém z miejsca do miejsca podawali, podejmując wszędzie dostatkami wszelakiemi; a nie tylko nas samych, ale i czeladź naszę, którąśmy przed sobą posłali byli, a nawet cudzoziemców inszych Niemców, Francuzów siła było, którzy skoro się jedno powiedzieli, że byli z komitywy królewica polskiego, wszędzie ich na gabelach wolno przepuszczano i po gospodach częstowano. PacOb 116. Iest tak siła sposobow gabel y podatkow roznych, ktoreby nas miały samych afficere nie miserne poddanstwo, OpalKListy 477. I przydał wprawdzie materyjej do ognia, bo Witemberk lubo dawny żołnierz, ale jako to stary i chciwy, a co większa kościołom nieprzyjaciel wierutny, okazyi nie opuścił, ale wrzkomo pożyczanym sposobem nie tylko w Krakowie, ale w okolicy wszędzie na klasztory i kościoły, pierwej kształtem kładł gabellę, a potym je ze wszystkiego gwałtem rabować kazał. JemPam 154. Kupcow się iednak nie znalazło wiele, Bo z cudzey straty, wstyd nabywać zysku, Ani pieniężny mogł się iawić smiele Niechcący fortun przyczyniać z ucisku, I niebeszpiecznym będąc dla gabele Zaczym cisz sami, co ie mieli w spisku Kiedy się nimi nikt nie myslił szczycić Odwazyli się tanio ie rozchwycić. ChrośKon 178.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WG