W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 20.03.2020
BACZNIE, BACZNO przysł.
Słowniki:
SXVI (bacznie), Kn, T (bacznie), L (bacznie; pod: baczność; bez cyt.), SWil, SW (bacznie), SJP (bacznie) notują
SStp nie notują
Formy: st. równy bacznie; baczno; ~ st. wyższy baczniej
Znaczenia:
»mądrze, roztropnie; ostrożnie«: Vczynisz mię ochotnieyszym do czego grzecznieyszego y ważnieyszego/ gdy mię iáwnie nie záwstydasz w tym/ czego się ia wstydam potáiemnie/ żem báczniey y rozumniey tego nie wyráźił/ com był w vmysł záwziął. DorHip I 4. Łágodnie, pięknie, bácznie, wyrozumiánie roskázać, á náuczyć, y ieśli potrzebá głaskáć, y folgowáć, raz y drugi powiedzieć mu [słudze] trzebá. StarPopr 94. Kiedyby siłá przy tey nie dużości/ Iáko iey bácznie Niebá wam [kobietom] nie dáły/ Y przy wrodzoney rozum subtelności/ Swiát byście wszytek nogámi zdeptáły. TwarSDaf 45. Práwá/ áby były záchowáne/ potrzebuią dobrych obyczáiow: Co mym zdániem dobrze y bácznie powiedział [Machiawel]. OpalŁRoz E1. W rożnych Zakonách bácznie i świątobliwie názywáią się urzędy. MłodzKaz III, 268. A tu serdecznie rozśmiać się muszę, o niepomiarkowana zdolnością i rozumem płci słabiuchnej emulacyjo! Na owe żaby, z końskiego kopyta podkowy pretensyją pociesznie wychodząca! A kędyż róg do ufnala? Noga w sile i tuszy do żelaza? Sposobność i potrzeba zażycia jej tak ogromnie i baczno? Kędy (mówię wyraźniej) jest miara i proporcyja twoja do tej figury, którą panie i senatorki do fortuny, stopnia i potrzeby swojej, lubo by nie zawsze powinny, trzymać muszą czasami. MałpaCzłow 289. Lyszkę nieś bacznie żebyś drog nie czynił smalcem. MikSil 242. Bacznie/ Considerate [...] bedachtsam/ bedächtlich. DasHünDict Ooijv.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Przyiaciélá bácznié obieray/ á obrawszy mocno trzymay. KnAd 961. ● Kto z Bogiem zácznie/ vczyni bácznie. RysProv E1.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: PK, WG