W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 04.07.2008
BACZNOŚĆ rzecz. ż
Słowniki:
notują
Formy: lp M. baczność; D. baczności; B. baczność; Ms. baczności
Znaczenia:
1. »rozum, mądrość; przezorność«: Słysząc o [...] wysokim rosądku y bacznosci Iasnie w Bodze Wielebnego Ie[go]Msci Xiędza Piotra Parczewskiego [...] smiem upraszac [za opiekuna]. DekrŻmud 148a. Potym zdało się wszytkim z rozsądney bacznosci By Krol w potyczce nie był, lecz w Woyska bliskosci By pod Bonczukiem siedział. DrobOpow 151. Wszytkim chcze wierny a sprawiedliwy ortel naidowacz i wydawacz wedlug nailepsei bacnosczi i rozumu mego i stolka przysięzniczego wedlug prawa Magdeburskiego. KsPtaszUl 552.
2. »uwaga, wzgląd na co«: Jeśli z ogniów tych co nie odetnie Łaskawa twoja baczność, w oka mgnieniu Stopię się jak wosk przy hojnym płomieniu. MorszAUtwKuk 256.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: mieć baczność na kogo, na co: Na podlejszych wielką baczność mając i szanując, ludzkość wszelką rad im ukazował. SaadiOtwSGul 65-66. Maiąc bacznosc O. Przeor na teraznieisze nieurodzaie, obiecał im to [ulgę w podróżach]. KsKasUl 375. Na Symptomata, albo przymioty w takiey chorobie nie barzo uwazac trzeba; lecz na fundament y przyczynę choroby mieć baczność. BeimJelMed 28. Jedno też Wy Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby mieycie báczność to, żebyście w szátách y w strojách zbytkow nie płodzili, jákoście to więc czynić zwykli. GdacPan 60. ▲ dać || dawać baczność: Baczność, aby nikt w tym prowencie nie zamknął i nie ubliżył, dawać będę. InwPuck 94. Dadzą pilną baczność, aby sąmsiedzi we wsi mieli między sobą równy pomiar w rolach, niwach i łąkach. InwPuck 136. ▲ mieć kogo, co na baczności: My dziatki małe Y Bogu na chwałę Palmy niesiemy przytym prosziemy Bys nas z młodosci miał na bacznosci Poki ze swiata powiedziem lata. KodKon 48. ▲ mieć się na baczności: Ja dziś daję audiencję posłannikowi moskiewskiemu, Z dział tu u nas dziś strzelano, ale tylko dlatego, aby chłopi, co robią w polach [...] mieli się na baczności. SobJListy 449.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: dać baczność:
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK