Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BODAJBY, BOGDAJBY

Słowniki:
SXVI (bodajby, bogdajby), T (bodajbypod: bodaj, bogdaj), L (bodajby, bogdajby; pod: bodaj, bogdaj; XVII-XVIII), SW (bodajbypod: bodaj), SJP (bodajby, bogdajbypod: bodaj, bogdaj) notują
SStp, Kn, SWil nie notują

Formy: bodajby // bogdajby

Znaczenia:

1. »wyraz pragnienia, aby coś się stało lub nie stało«: O! bodajbych była Ciebie nie znała! bodajbym dziewczyną Była umarła, nieźliś mi przyczyną Bo tego miał być albo o sromotę Taką chciał przywieść kiedy moję cnotę. BorzNaw 184. Bodajbym jako orzeł bystrooki Mógł w oczach twoich trzymać chciwe wzroki [...]. MorszAUtwKuk 243. [...] to nie był właśnie niemy, ále [...] Bełkot, mowił ci, ále niedokłádnie, mowił ci, ále źle, niecnotliwie, bodayby był milczał. MłodzKaz I, 433. Umieram w młodosci w lat 26, ach bodaybym była zaraz urodziwszy się umarła bo bym była tylo grzechami Boga nie obraziła [...]. HistŚwież 221. Bogdayby iuz owe publicznych obrad niezwyczayne Imiona y wzięte ex Annalibus publicae calamitatis nazwyska w niepamięc poszły [...]. RzewKor 14. Boday, *bogday [...] 2) ich wollte wünschen dass; wenn er doch [...] que, pour exprimer quelque souhait ou quelque imprécation [...] bodaybym się nie wrócił [...]. T III 64.

a) »konstrukcja wprowadzająca zaklęcie mające potwierdzić wiarygodność nadawcy«: [Zaparcie się Piotra] Powiedz prawdę/ iesliś iest vczeń Mistrzá tego [...] Ieslim iest/ bogdayby mię nieszczęście potkáło/ Bogday mi się wszytko złe y ná potym działo/ Iesliże znam człowieká/ o ktorym mowicie [...]. RożAPam 21.

2. »podobno, jak się zdaje, kto wie czy (nie)«: To pewna/ że bodayby nie było spokoynieysze Imperium Romanum, gdyby tandem aliquando tym wysokim makowkom [buntownikom]/ wzrostu vięto [...]. GrodzPrzes B4v-C. [Iskra] Leżąc zdradliwie na odspodniej ścianie Uczyniła w niej sobie panowanie Szerząc się ogniem i bodajby była Prędko swój płomień na wierzch wyrzuciła, Gdyby był nie dym, który już się kurzył, Niebezpieczeństwa tego nam wynurzył. BorzNaw 134.