Słownik XVII wieku

Słowniki:
notują

Formy: lp M. m granatowy; ż granatowa; n granatowe; D. m granatowego; ż granatowej; n granatowego; N. m granatowym; ż granatową; lm M. nmos granatowe; D. granatowych; ~ odmiana niezłożona lp D. m albo n granatowa

Znaczenia:

1. »odnoszący się do drzewa z rodziny granatowcowatych lub owoców tego drzewa«: Wino z Psczelniku ábo z Melisy/ tym sposobem bywa czynione: Biorą garść suchego Psczelniku/ skorek Cytrynowych suchych/ Cynámonu/ Rożey w cukrze/ kwiecia Miodunkowego w cukrze/ winá Gránatowego przylać/ y to wespoł wárzyć do pierwszego wezwrzenia/ á gdy powoli przestydnie/ przecedzić/ y vżywáć. SyrZiel 691. [...] dobre są ptástwá/ y nogi bydlęce/ chleb z sokiem gránatowym abo pigwowym moczony [...]. CiachPrzyp Bv. Ale Saul został był przy págorku/ pod jábłonią gránatową/ ktora byłá w Migron y lud ktory był z nim/ około sześci a set mężow. BG 1Sm XIV, 2. ZStąpiłám do ogrodá orzechowego/ ábym oglądáłá owoce rostące w dolinách: ábym obaczyłá/ jesli kwitną winne mácice/ á wypuszczáiąli pąkowie jábłonie gránátowe. BG Pnp VI, 10-11. Winna mácicá uschłá/ á figowe drzewo uwiędło: drzewo gránatowe y pálmá/ y jábłoń/ y wszystkie drzewá polne poschły/ y wesele zginęło od synow ludzkich. BG Jl I, 12. Gránatowe wino/ Rhoites [...] vinum è punicis [...]. Kn 207. Weś skorek Gránatowych łot ieden [...]. CompMed 63. [...] GRANATOWE Drzewo, co iabłka granaty rodzi [...]. DanKolaDyk II, 101. Weźmi: Skorki Granatowey, Łot ieden. Skabiozy, Zanklu, Ziela Rzepikowego, każdego połgarści. BeimJelMed 321. Weźmi Soku swieżego z Owocu Pigwowego, Soku z Fruktu Granatowego kwasnego, Mięty Kędzierzawey suchey, każdego poł Funta. BeimJelMed 649. Weźmi Skorek Granatowych [...] Kwiatu Granatowego, Połłota, Mastyxu, Cwierć łota, Zgotuy w proporcyi Wina czerwonego, y piy ciepło. BeimJelMed 659. Granatowy [...] 3) Granat-Baum-. [...] 3) de l'arbre de grenadier [...] granatowe wino. Granat-Wein. vin tiré du fruit de grenadier [...]. T III 415.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ granatowe jabłko (sz. zm.): Ięczmień w mięśney polewce wárzony/ á sokiem kwáśnych iábłek gránatowych zálany/ iest osobliwą lekárską potráwą. SyrZiel 966. Uczynisz też ná podołku jego jábłká gránátowe z Hyácyntu/ y z szárłatu/ y z kármázynu dwá kroć fárbowánego: ná podołku jego w około/ á dzwonki złote miedzy nimi w około. Dzwonek złoty/ á jábłko gránátowe/ y záś dzwonek złoty/ y jábłko gránátowe/ u podołká płaszczá w około. BG Wj XXVIII, 33-35. Gránatowe iábłko/ Punicum [...] Malum Punicum [...] Malum granatum [...] Granatum [...] Apyrenon [...] Leucococcon [...] Erythrococcon [...]. Kn 207. Gránatowych iábłék kwiát/ Balaustium [...] Cytinus [...] ampullagium, & ambulacium, & Caducum mali punici appellat. Kn 207. Gránatowych iábłék skórká/ Malicorum [...] Przegródká/ błonká tychżé. Ciccus, ciccum [...] Membrana, discrimen cellularum mali granati Punici [...] Hitta, hicta [...]. Kn 207. GDy Ceres nie mogłá Proserpiny z piekłá wyprosić, dla tego, że tám ziádłá siedm ziarn, z iábłká gránátowego vrwánego z drzewá; co ná nie powiedział Askáláphus świádek, ktory to widział: Proserpiná záfrásowána, świádká onego w puhaczá obrociłá. OvOtwWPrzem 206. GRENADE [...] Malum granatum [...] GRANATOWE iabłko [...]. DanKolaDyk II, 100. Granatowy [...] granatowe iabłko. Granat-Apfel. grenade; fruit de grenadier [...] granatowych iabłek kwiat. Granaten-Baum-Blüthe. la fleur de grenade, ou de balaustier. T III 415-416. ▲ granatowe iabłko leśne: Granatowy [...] 2) granatowe iabłko leśne. wilder Granat-Apfel. un balauste [...]. T III 415.

2. »kolor owocu granatu; kolor ciemnoniebieski«: Gránatowa fárbá/ Balaustinus color. vide Indych. Kn 207. Indych fárbá gránatowa/ brunatna Indicum [...] Balaustinus color [...] v. Fárbownik. Kn 252. Szpilka iedna Granatowa. ArchRadziw 1638 92, 2. Reystok Granatowy bogato materio z galonami podszyty [...]. ArchRadziw 1638 158, 2. Reysrok Kamlotowy granatowy podszyty złotą Materyą [...]. ArchRadziw 1638 159, 2. Żupan łosi z Stalowemi guzikami kitayką granatową podszyty z galonikiem srebrnym [...]. ArchRadziw 1638 163, 5. 75. Dwa pierścienie granatowe K. tal. 40. InwWilan 33. Przykrycia dwoje trypowe, arganisem granatowym podszyte [...]. InwWilan 61. Granatowy. 1) dunkel-blau; Granat-Blüthenfarbig [...] 1) bleu turquin [...]. T III 415.

Słowniki:
T, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1638

Formy: lp M. m granatowy; lm D. granatowych

Znaczenia:

»odnoszący się do granatu, tj. pocisku artyleryjskiego lub ręcznego«: Kul żelaznych granatowych większych 85 [...]. ArchRadziw 1638 91, 1. Granatowy [...] 4) Granaten- [...] 4) de grenade à jetter [...]. T III 415.