W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 22.03.2022
Warianty fonetyczne:
ROZPROSZENIE,
ROZPRÓSZENIE,
*ROZPRUSZENIE
Słowniki:
SStp (
rozprószenie),
SXVI (
rozproszenie; hasło kanoniczne),
Kn (
rozproszenie, rozprószenie),
T (
rozproszenie),
SWil (
rozproszenie, rozprószenie),
SW (
rozproszenie, rozprószenie),
SJP (
rozproszenie, rozprószenie) notują
L nie notują
Znaczenia: »rozejście się w różne strony; pójście w rozsypkę, rozpierzchnięcie się, także w wyniku klęski militarnej«: Wiárá tarc z Boskiey iest krwie/ y zskor Swiętych/ Gási ogniste miecże/ á przeklętych Bełt wzad obráca. Iáłmużná nád spiż ostry przeráźliwsza/ Pokorá nád proch rusznicżny zarzliwsza/ Ná rosproszenie. JurkPieś C2.
Przyszedł dzień/ y czás/ ktory podał ie ku wzgárdzie/ W vcieczce/ w rosproszeniu/ co niebieskich chárdzie/ Lżyli: Bog im miecz stępił/ obrońce w potrzebie/ Y pomocniká odiął/ rzucił ich od siebie. JurkWan B2.
[...] Niezgodá Mámką byłá: á ięzykow rozność/ Mowić o rosproszeniu ná lichą swą prozność/ Náuczáłá z furyą mistrzyni piekielna/ Dla tey iuż iuż Oyczyzná Polska iest śmiertelna. JurkWan B2v.
[...] bo czás ktory psuie rzeczy/ nie może mu przynieść nic inszego tylko szkodę/ choroby/ zárázy/ głod/ zmocnienie nieprzyiácielá/ rozproszenie woyská/ zbuntowánie żołdakow/ ták temu ktory ma dostátek pieniędzy/ á nie ludzi/ należy odwłoczyć woynę/ y zwyciężáć pieniędzmi/ woynę w długą pusczáiąc. BotŁęczRel III 6.
Mowilismy ná swym mieyscu o Africe: tu dla iáśnieyszey wiádomości oznáymię o rosproszeniu ich po Asiey y po Europie záraz. BotŁęczRel IV 141-142.
Lecz nie mnieysze było rosproszenie dwoygá pokolenia ktore się były wrociły do zydowskiey ziemie: ábowiem gdy rebellizowáli Neronowi Cesárzowi doználi ná pokaránie śmierci zádáney Pánu Chrystusowi ostátniego wykorzenienia [...]. BotŁęczRel IV 143.
Atoli jawne moje było o łaskę J. K. Mości staranie [...] Gdym po walmujzkiém rozproszeniu (17 stycznia 1626) nieprzyjacielowi do Wilna samego zmierzającemu nie dał victoriam prosequi i większą część cladis nostratibus illatae oddałem mu ludźmi swemi, i na świadectwo tego (co oczy wielu w W. Ks. Litewskiém widziały) ten zamek więźniami nieprzyjacielskimi przy chorągwiach pod nogi J. K. Mości położonych napełnił. RadziwKSprawy 594.
Przetoż był gniew Páński nád Judą/ y nád Jeruzalem/ á podał je ná rozproszenie/ ná spustoszenie/ y ná pośmiech/ jáko sámi widzicie ocżymá wászymi. BG 2Krn XXIX, 8-9.
Rosproszęnie/ Dispersio Consulum [...] Dispersu [...] Dissipatio pecuniae publicae, praedae [...]. Kn 932.
Rosypká/ iaem Rosypánie/ et Rosprószenié. Kn 934.
Zaczym po Naszym nędznym rosproszęniu (Bo Ktosz zpozaręm wytrwa Ku znisczęniu) Zburzęnie murow y wykorzęnienie Czci Boskiey Łacniey poydzie na zginienie: Co ze tak będzie, pewnie nie błądzięmy Gdysz iuz gdzie indziey wSzwedach to widzięmy. OblJasGór 131.
[...] musiał nos na kwintę spuściwszydarmo pod Zamościem leżec; gdzie go iednak Czarnecki wkrotce swoich po owym pod Gołębiem rozproszeniu zebrawszy mocno persegwitował Czatami y ustawicznemi podiazdami, czego Szwed nie mogąc wytrzymać y mało co prawie nic niedokazawszy pod Zamoysciem ruszył się ku Lwowu [...]. HistBun 38.
Bo Daniel w Rozd. 12. Opisuiąc: iż ták czas przyidzie iákiego nigdy nie było Opisuiąc zmartwychwstánie, zbáwienia i potępienia ludzkiego ostátni Boski wyrok. Opisuiąc rozproszenie wiernych Chrystusowych, wyrażaiąc czas, dwa czasy, y pułczasu, to iest pułczwarta latá pánowania Antychrysta. Zgoła to krotko wyraziwszy, co się przed skończeniem świata dziáć poniekąd będzie. BystrzInfCosm H4.
Rozproszenie. Zerstreuung, Ausstreuung. dispersion, éparpillement, disgrégation. T III 1909.
Rosproszęnie/ Dissipatio, onis, g. foem. Zerstrewung/ Verbringung/ Zerstücklung. DasHünDict S ss iiijv.
Ná ktorym fundámencie stoiąc/ to iest że on pierwotny ięzyk został kędyżkolwiek w cále/ y po rosproszeniu budownikow Bábilońskiey wieże: á zátym że y po dziśdzień gdzieżkowiek bydź musi/ (iáko się z Iozephá y Euzebiuszá w 5. rozdziále pokazáło) łácno się doráchowáć/ ktoryby był z dzisieyszych. DembWyw 11-12.
Czynili też záwsze Prorocy rożność miedzy Aquilonem/ á inszemi plagámi świátá: iáko ono Izáiasz obiecuiąc Izráelowi wrocenie się z rospruszenia/ mowi cap. 43. Od wschodu przywrocę pokolenie moie, y od zachodu zgromadzę cię: rzekę Aquilonowi day, a Południowi nie przeszkadzay. DembWyw 99.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]