Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »zgładzić, pozabijać wiele osób lub stworzeń«:

Rekcja: kogo co

Powiádáią iednák/ iż tá kráiná byłá przedtym lepiey násiádła; ále iuż teraz práwie spustoszáłá ná poły/ dla trzech przyczyn; Naprzod dla powietrza (co byłá przed tym nowiná ná Moskwie) ktore ich wiele tysięcy wytráciło. BotŁęczRel III 54. Do iezdy wielki Kniáź Iwan przydał był 12 tysięcy strzelcow/ ktore on tám postánowił: miedzy ktorymi szło wiele żołdakow cudzoziemskich/ ktorzy mu vczynili posługę znáczną/ broniąc iego ziemie/ y onego sámego ná Páństwie/ gdy go sámiż moskwá chcieli zábić: bo przez te wytrácił potym niezliczoną rzecz swych własnych poddánych. BotŁęczRel III 62. Bywają też temu psu weszki w stopach; te wytraci, dzierżąc mu nogę albo stopę nad gorącem rzeżewiem, tedy mu będą wypadały. OstrorMyślTur 25. Ale ia fortel ná nieprzyiacioły/ Y ná zamysły naydę niecnotliwe/ Wszystkich co ich iest puszczę ná miecz goły Pospołu z dziećmi/ bo y te są krzywe: Spalę ich domy/ spalę y kościoły/ Do szczętu plemię wytrácę złośliwe [Aladyn o chrześcijanach]. TasKochGoff 26. Pytano Klemonesá/ czemu Lácedemończykowie Argiwow nieprzyiacioł swych do szczętu nie wytrácą? BirkNiedz 172. Y rozesłano listy przez posły/ do wszystkich kráin krolewskich/ áby wygłádzono/ wymordowano/ y wytrácono wszystkie żydy/ od młodego/ áż do stárcá/ dziatki/ y niewiásty/ dniá jednego/ trzynastego dniá miesiącá dwunastego (ten jest miesiąc Adár/) á dorznąć jch áby rozchwycono. BG Est III, 13. [...] drugich iesliby iákowi się [...] náydowáli/ odwodź/ by ná táki hak nie przyszli/ ná iáki padł Antioch/ ná iáki Senácherib/ ktoremu sto ośmdziesiąt tysięcy Anyoł Páński woyská wytrácił [...]. KalCuda 310. TV się záwiera mowá do mnieyszych Bogow obywátelow Niebieskich, w ktorey oświadczał Iupiter, że chciał wytrácić wszystek narod ludzki z ziemie, dla złości, ktorych wiele nálazł między ludźmi, kiedy w osobie człowieczey świát przechodził: á miánowicie y dla zuchwálstwá Lykáoná Krolá Arkádyiskiego, ktory przeszydzał z tych, ktorzy Iowiszá zá Bogá czcili, y máiąc go w domu swoim, miesem [!] człowieczym onego częstowáć chciał, y zámordowáć w nocy zámyślawał, doświadczáiąc możności iego. OvOtwWPrzem 14. Bo ácz był nieprzyiaciel srogi/ iednák oná Woyná od iedney kupy byłá podniesioná/ Y z iednego początku: Teraz wsze narody Gdziekolwiek świát obiegły szumne Morskie wody/ Koniecznie mi wytrácić potrzebá/ śmiertelne: A zyścić to przez rzeki (przysięgam) piekielne/ Co ich kolwiek Stygiyskim w ziemie wpada lásem. OvOtwWPrzem 14-15. A pomniąc że to zdawná ták postánowiełá Boska rádá/ że kiedyś przyść te czásy miáły/ W ktore Morze/ y w ktore ziemiá/ y niemáły Páłac Niebieski zewsząd ogárniony gorzeć/ Y pracowitá swiátá wielkość miáłá chorzeć/ Bełty ręku Olbrzymskich robotę porzucieł; A do inákszey kaźni w tey mierze się rzucieł: przysiągszy rodzay ludzi wytrácić wodámi/ Y ze wszytkiego Niebá zebránymi dżdżámi. OvOtwWPrzem 81 [18]. A vsłyszáwszy Krol/ rozgniewał się: y posławszy woyská swe/ wytrácił one morderce/ y miásto ich spalił. StarKaz II, 470. A onych mężoboycow/ co sług iego pozábiiáli/ kazał wytrácić wszytkich. StarKaz II, 478. Jeśli się z zjadłym Niedźwiadkiem pobraci [gospodarz], Pszczół miodonoszych ród wniwecz wytraci, Powadzi ludzi o wiarę i świętą Przyczyną w zwadę zawiedzie przeklętą. MorszAUtwKuk 156. W ciepłe południe, kiedy znój był srogi, Płukała Jaga po kolana nogi, Co widząc, rzekłem: O, jako szczęśliwy Nad Herkulesa, co wytracił dziwy, Kto te przeszedszy marmurowe słupy, Pisał: plus ultra, odniósszy z nich łupy. MorszAUtwKuk 169-170. [...] mowią: Podźcie á wytráćmy ich: niech nie będą Národem: tak żeby y nie wspominano więcey Imienia Izráelskiego [...]. KancPol 8 nlb. Zwierza wielkiego cale nie było; zimie panowie mysliwi, których tu niemało w tej okolicy, cale wytracili i rozpędzili. SobJListy 487. Te iednák łáski są w tym mieyscu przygodne, gdzie się mnostwu szkodliwszemu ognáć nie może, szczurkow łáská w kázdym domu y mieyscu do szczętu wytráci y wygubi. HaurEk 37. Iáko Krety wytrácić. Wydroż Orzech włoski, wybierz iądrá [...]. CompMed 675. Tahmas - Kulikan sam się Intronizuie na Tron Perski, wytraciwszy Przednieysze w tym Państwie Familie [...]. MerkHist 1045. Tam blisko w wiosce Pasterzow, iest Iaskinia skrycia N. PANNY z Dzieciątkiem IEZUSEM nim poszła do Egyptu, przed Herodem uchodząc, trácącym Dzieci, ktorych wytrácił ná 14. tysięcy według Autorá Vegas Soc: IESU. ChmielAteny II 573. Wytracam co, v. m. F. wytracę. vertilgen, ausrotten. extirper, exterminer. T III 2752.

2. »usunąć, zlikwidować, zniszczyć«:

Rekcja: co

A gdy Saul otrzymał wiktoryią nád nieprzyiácielem/ co było dobrego to wszytko sobie zábrał w zdobyczy/ á nie wygubił ná głowę/ iáko mu było rozkazano od Páná Bogá/ ále tylko rzeczy podłe wytrácił y popsował/ co się iemu/ y ludowi iego ninac nie przydáło. StarKaz II, 569.

3. »ponieść uszczerbek na czymś«:

Rekcja: co

ZStrony puszczenia Tuliszkowa X, Kazimirzowi mało nie posłucham WMMPana. Mendel nie wytraci nic WMMP-u zsummy, bo tesz nie moze Interim racz go confirmare wtym ze na S. Ian zapłatę odniesie. OpalKListy 457.

4. »zmniejszyć, zredukować coś«:

Rekcja: z czego

Drugim sposobem Ze liná ktorą obciążona ciężarem, walec zwiia, połowicą miąszości swoiey przyczynia połdyametru wálca. Záczym tylą częścią przyczynia ciężaru umnieyszonego drągiem, dźwigáiącemu, ile ta część wytraci z odległości dźwigaiącego od podstawku w używániu Drągá dźwigalnego. SolArch 6.