W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 01.10.2014
ZAMORDOWANIE rzecz. n
Słowniki:
L (w cyt. do Zamordować, XVI), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1601-1620
Formy: lp M. zamordowanie; D. zamordowania; B. zamordowanie; N. zamordowaniem; Ms. zamordowaniu; ~ lm B. zamordowania
Znaczenia:
1. »przestępcze pozbawienie człowieka życia; zabicie kogoś lub czegoś, zabójstwo«: Po zamordowaniu tyransko Carzyka pierwszego korowanego [!] Dymitra, za ktorym była Maryna Corka Woiewody Sendomir. Mniszka w R[ok]u 1606 o którym na swoim mieyscu wziamkem [!] czynił acz niedoskonałą, ale niżey otym dostateczniey. MasDiar 30-30v. Ten ktoryby wszystek był Rutą ogárniony ábo obwiązány/ może do zámordowánia bázyliszká/ bespiecznie przystąpić. SyrZiel 541. Nie mogę zápomnieć co mi sie sámemu dobrze dáło znáć, poselstwo Moskiewskie. W ktorym, ácześ ná zły czás ná zámordowánie Cárá Dimitrá koronowánego tráfił, iednák tákeś rzeczy z Oyczyzny dobrem miárkował, ácz troletnym więzieniem, máiętności pobrániem, domowych spraw zániedbániem wielce strapiony, przecięś nie mogł do szkodliwych Rzeczzpospolitey !] kondiciy bydź zniewolony: Owszem wolałbyś był z onym Rzymskim Regułem, wieczną niewolą, ábo snadź śmierć podiąć, niźli pozwolić, coby było z namnieyszą nieprzystoynością, nierzkąc lekkością Oyczyzny. PetrSEk a3v. Na co gdy był pytany Fedor Trawka, jeśli się zna do zamordowania, i przyznał się do tego. RegZłocz 203. Tak wiec porywa jastrząb pazury ostremi Lichą kawkę, aby się nasycił ciepłemi Wnętrznościami ubogiej, lub krogulec chciwy, Gdy na przepiórki biednej dybie obrok żywy. Trzykroć szczęśliwsze było spadnienie drugiego, Bo i szyje nie złamał i uszedł strasznego zamordowania, jako Turpinowi o tem Sam powiedał, Turpin zaś napisał to potem. ArKochOrlCz III 397. Ci wszyscy byli vczniowie Apostolscy/ y pierwiastki Męczennikow/ ktorych Rzymska Cerkiew/ rodowita Męczennikow rolá/ przed zámordowániem Apostołow odesłáłá do Páná. BirkOboz 23. Ták/ kiedy ono Woysko niezbożne srożáło/ Chcąc by zámordowániem Cesárskim/ zniszczáło Inię Rzymskie/ okrutnym stráchem był strwożony Z nagłey klęski/ wszytek lud/ y świát przestrászony. OvOtwWPrzem 15. MErkuryus od Oycá swego Iowiszá w vbierze pásterskim, dla zábicia Argusá, y wyswobodzenia krowy, był posłány: ktorego on roskazániu posłuszny będąc, do Argusá przystąpił, y wdzięcznością gránia ná multánkách, onego zábawiał, áby oczy iego wszytkie mogł vspić, y okázyey do zámordowánia iego dostáć. OvOtwWPrzem 39. A wszákże po oney dobrey myśli, nástąpiłá trwogá: bo Minos, krol Kreteński, gniewáiąc się ná Aegeusá, o zámordowánie syná własnego Androgeusá, opowiedział mu się z srogą woyną; y posiłkow v rożnych sąsiad názbierawszy, siełá Páństwá iego poosiádał. OvOtwWPrzem 273-274. Pomocnikow záś y oprawcow tego zámordowánia [króla Wacława przez Bolesława]/ częścią źli duchowie opánowáli/ częścią sámi się potopili w rzece z desperácyiey/ częścią też rozmáite choroby y vbostwo wniwecz obrociło. StarKaz II, 406. [...] książę siedmigrodzkie w państwa koronne nieopowiednie wpadszy, podjazdy potężne Kozaków, Wołochów, Węgrów w powiat nasz posłał, które obelżywość kościołom Bożym przez rabowanie i siła kapłanów zamordowanie poczyniły [...]. AktaKrak II/2 585. Połozył za tę głowę Grzegorz Iasczorek za prozbą tych ludzi, ktorzy w tym chodzili iednaniu, grzywien dzieszięć a pięc będzie powinien połozyc na rok, ktory będą pisać 1603 na pierwszy Czwartek po Trzech Krolach, za ktore pięc grzywien ręczył Iakub Iasczorek y Sebastiąn Krawczyk, a uchoway Boże, żeby tho iednanie miało sie przes kogo targac y tęn niesczęsliwy przypadek o zamordowanie wznawiac, tedy taką drugą sumę, t. i. grzywien 15, tęn, ktory by się tego wazył, przepadac by powinien. KsJasUl I, 435. Iezeli kiedys Decius na to sie odwazył iz zdrowie y Zycie swoie Woysku Samnickiemu na Strate za Rzymską Stolice ochotnie naraził: niemniey bym y ia chetnie wszytkie ciało moie na okrutne zamordowanie obudwom obozom teraznieyszym wydał [...]. SzołHist 12. Dáycie przyczynę wy Polacy/ y wy Rusnacy zámordowánia Pásterzow wászych; nie dacie inney chybá tę: Zámiłowálichmy grzech/ cnoty się nam niechciáło; y dla grzechu/ ktoregochmy vmiłowáli miásto Bogá/ opuścilichmy Páná niebá y ziemie/ cnoty wszytkie/ y wszytko co iest dobrego. BirkRus 3. Zámordowánie/ Interfectio [...] Todtschlag. Zámordowánie srogie/ Trucidatio [...] Mord. DasHünDict I iii iij.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: zamordowanie srogie: Zámordowánie/ Interfectio [...] Todtschlag. Zámordowánie srogie/ Trucidatio [...] Mord. DasHünDict I iii iij.
2. »pozbawienie człowieka życia na podstawie wyroku wydanego przez władzę«: Wszytkie sądy iáko przyidą do sentencyey śmierci/ do zámordowánia ciáłá/ nie idą dáley; nic dáley. BirkNiedz 7. Do krolestwá Egiptskiego Pánná poszłá/ gdy Anyoł Iozephowi oznaymił iz miał szukáć Herod dziecięciá ná zámordowánie [...]. BirkNiedz 65. [...] przychodzą czásy/ iż y białymgłowom stráchy te ponosić potrzebá; iáko mátce Máchábeyskiey/ gdy pátrzyłá ná miłych synow siedmi okrutne zámordowánia [...]. BirkNiedz 92. Bo kędyż to rzeczono Annaszowi/ ábo Piłatowi/ ábo Káyphaszowi: Tolle filiu[m] meum vigenitu[m], & offer? & c. Nigdy/ nikędy. Iákaż tedy wola byłá? Odpowiedam/ co do niewinnego zámordowánia prosto w tym winni Żydowie: od tych wydány Pogánom: od tych osądzony pierwey był niż Piłatowi oddány: ci mowili; Sanquis eius super nos, & super filios nostros. BirkNiedz 195. S. Stánisław Męczennik z domu Prussow Biskup Krák. dla ktorego zámordowánia Polská cztery látá byłá pod interdiktem [...]. PruszczKlejn 91.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM