W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 09.05.2014
TRZASKAWICA rzecz. ż
Słowniki:
SStp, SXVI (hasło kanoniczne), L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP notują
Kn, T nie notują
Formy: lp M. trzaskawica; ~ lm M. trzaskawice; B. trzaskawice
Znaczenia:
»błysk piorunu, błyskawica; bicie piorunów, grzmoty«: Dzień się y słońce przed chmurámi ściska/ Ktore wychodzą z piekielney ciemnice: Swiátá niewidáć/ ze wszech stron się błyska/ Z gromow strászliwe idą trzáskáwice. TasKochGoff 194. Tá pieśń/ y ten dźwięk oney niezbożnice Znienagłá myśli w młodzieńczyku łudził: Bo zwyciężony głosem złey zwodnice/ Usnął ták twárdo [Rynald]/ choć się beł nie strudził/ Zeby go beły áni trzáskáwice/ Ani grom/ áni piorun nie obudził. TasKochGoff 372. Nieznany Rycerz ktory nakoniu się został Rozumieiąc ze dosic sławy wziął y dostał Gdy iego nieprzyiaciel na ziemi iuz lezał Zbitego bohatera za razem odbiezał I niechcąc iusz dalei znim nic poczynac więcei Nie zastanawiaiąc się biegł wdługo co pręcei I nim przydzie do siebie poganin pochwili Tem on będzie albo wpuł albo dobrey mili. Iako więc pracowity oracz wylękniony W niepogode piorunem srogiem ogłuszony Kiedy iusz trzaskawica y on grom vstawa Podle wołow zabitych i wielkiem zalem wstawa [...]. ArKochOrl 9. Ku południowi rudlem zgadzał i kierował I na najwiętszą głębią okrętem prostował; Ale wiatr od Afryki, skoro na głęboki Nurt wyjachał, co, póki Febus beł wysoki, zdał się lekki i wolny, przed samem wieczorem Wzburzył morze ode dna gwałtownem uporem; I takie trzaskawice i gromy powstały, Że się zdało, że nieba ogniami gorzały. ArKochOrlCz III 71. Biała płeć wylękniona do kupy się ściska; tak wiec stadko gołębiąt mdłych, gdy obłok ciska z najstraszliwszych piorunów gromy, trzaskawice, Skoro na rolą wyszły posianej pszenice, Uchodzą, a wicher ich w bok pędzi szalony, Grad tłucze, z nieprzejźrzanych chmur nagle spuszczony. ArKochOrlCz III 390.
Przenośnie: Nocnej hałastrze. Nowy rok przyszedł, nocne pijanice, Bójcie się Pańskiej wszechmocnej prawice. Jużby czas przestać ludziom czynić złości, Porzućcie nocne czartowskie ciemności, wasze półhaki, wasze trzaskawice, Godneby z wami inszej kazalnice. GrochWiersze 196.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM