Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»posługując się ostrym narzędziem wyciąć, wyryć na czymś napis, rysunek, wzór pieczęci itp.«:

Rekcja: co

We wnątrz ná mármurze wyrzezano literámi ná łokieć wielkimi imie Agrypy [...]. WargRzym 8. [...] po Mármurze ná wierschu/ dzieie y woyny tego Cesárzá wyrzezano [...]. WargRzym 32. Magia, álbo Zabobony Mátemátyckie. Korzeń świeżo wykopány tego ziela [dzięglu]/ wyrzezáć ná nim (każą Mátemátacze) Ráká/ pod Sáturn: w Ráku niebieskim będącym álbo wschodzącjm [!]: y to ná wrzo dy iádowite/ á ciáło wyiádáiące y psuiące każą przykłádáć/ twierdząc/ że to sámo bez wszelkich máści y plastrow/ bez oleyku prochu y wodek/ tákie złe y iádowite wrzody osobliwie goi. SyrZiel 97. Toiest Isz Rayca iedęn Krakoski naiąłgo sobie y kazałmu pieczęci kilku Kroliow wyrzezac na zelieziech według inszych pieczeci ktore na wosku wycisnione podałmu, iako Alexandra Krolia, Zigmuntoską, y Augustoska [...]. TrepNekLib 10. Beł ieden student u Iezuitow wIaroslawiu A[nn]o 1617, ktory by tylko wiedział, abo uyrzal, ktore[g]o Starosty abo miasta iaką iestpieczec, to ią na kamieniu białym miekkim wyrzezał [...]. TrepNekLib 11. Kiedybyś ty w ogrodzie Nikazego stała, Nigdybyś się młodzieży rozpustnej nie bała; Samby pan w chłodzie twoim mile odpoczywał, Samby kwiateczki szczypał i owoce zrywał, Na czele wyrzezałby twoim swe nazwisko, miałabyś i Marelki młode siebie blizko. ZimBSiel 102. Choć na mnie nie kładziono wawrzynowych bobków, Powiązałem niemało wierszów, jako snopków; Zwłaszcza kiedym co w lesie świeżego wymyślił, Natychmiastem po bukach i osikach kryslił, Które potym, niżeli oczu ludzkich doszły, Chropawą skórą kryski wycięte zarosły; A wołowcy, mniemając, że to stare Muzy, Abo Pasterz wyrzezał mądry z Syrakuzy, Jako wyborne pisma z radością czytali, Potym je między wami śpiewając rozsiali. ZimBSiel 112. Na japurtowej skórze, który nad wąwozem Wisi, na wiosnę ten rym wyrzezałem nożem: Młoda Halina, na tej wsparszy się jabłoni, Płakała rzewno, gdy ją pożegnał Hebroni; Toż drzewo raz bez lato tylko jabłka rodzi, Miłość kilkakroć na dzień gorzki owoc płodzi. ZimBSiel 126. Ná przykład, kiedy kto pod znakiem Lwa dał sobie ná Sygnécie obras Lwá, wyrzezáć, táki twierdzą guśłarze, pomocny ná melankolie, ná puchline, na gorączkę, przeciw powietrzu morowemu. WisCzar 30.

WYRZEZANY
im. przym. bier.

Formy: odmiana złożona lp M. m wyrzezany; n wyrzezane; lm M. nmos wyrzezane; B. nmos wyrzezane

Znaczenia:

»wycięty, wyryty na czymś napis, rysunek, itp.; obrobiony przy użyciu ostrego narzędzia, wyrzeźbiony«: Te rzeczy wszystkie ieśliby iuż ták vporny był/ żeby mu niechciáły pomoc/ ták postąpić masz: Niech pale dwá ieden od drugiego ná rożnych mieyscách/ á drugie záś dwá pale przeciw nim wbić/ iedno pará od pary ná pięćdziesiąt sążeni álbo y choć krocey bydź ma/ y dwá ták wysokie/ iáko do biodry Koniá/ á drugie dwá przeciw onym iáko ieźdźcowi ná Koniu w pás/ bo ná tych wyższych máią ku gorze/ iako osi do koł okrągło wyrzezáne bydź do oney miary/ iáko owo krotsze podle wzwysz/ y ná nie zwierzchu/ iáko ná osi wpuścić iákiekolwiek od wozu kołá. PienHip 18. My tobie barwinkowy wieniec ukręcimy I na wielkim jaworze w pole zawiesimy. Tamże będą i piżma, i wonie rozlane, A na skorze te słowa będą wyrzezane, Że je każdy wyczyta idąc w tę dziedzinę: "Kłaniaj się, gościu, drzewo to jest Helenine". SzymSiel 172. Imię iego [Jezusa] ná tym kámieniu wyrzezáne; bo kędyż kámienie drogie zwłaszczá w pierścieniách/ bez herbow/ imion? BirkNiedz 170. A ná wieczną pamiątkę, głowy iego kształt, ná bramie miedziáney był wyrzezány, ktorą był wyszedł [Cyppus]. OvOtwWPrzem 637. [...] umarłych kosci lubo z drzewa Misternie wyrzezane lubo tez prawdzywe Co dzien po Miescie Nosieli [...]. HerbOr 336.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]