Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »przygnieść, przywalić, przydusić, szczególnie padając«:

Rekcja: kogo co

Ieszcze sam spadszy [kamień] z rámion/ towárzyszá iego Kometá/ przytłukł/ blisko niego [Charaxusa] stoiącego. OvOtwWPrzem 482. Przidałem Felicitas i Felix dlia tego ze ten dzień krzcin, był dzień S. Elzbiety, ktoregom naipierwszy w stemp wdom P. Oica małżonki moiei gwoli poliotom uczynił: i dlia tego, ze ich Bog cudownie w zywocie matki ich obronił, gdy ią była belka przitłukła wBerdowce. VorLetSkarb 117. Ruina wprawdzie nikogo Nikogo na smierc niezabiła, wieliu iednak przitłukła i okrwawiła. VorLetSkarb 276. Lecz gdy wnie [tarcze] tłucze Graeczyn do upadu Ze się rozrywac poczęły u dołu, Zadna nie mogła wytrzymac zakładu Kazdego kamien przytłukł jako wołu. LucChrośPhar 85. Iuż to ostatnia, podpierác wálący Dom: podkładáiąc przyciesi choć nowe, Gwałtowny wicher, gdy wstánie burzący Obáli chátę, przytłucze y głowe. PromMed 3-4. Roku 1242 za Fryderyka 28 Trzeciego Balg[.] gura iedna uBurgundynow przeniesła się na Insze mieysce, awtych przenosinach pięć tysięcy Ludzi przytłukła. MikSil 223v. A teyże godziny trzęsienie ziemi będzie, dziesiąta część miasta się zapadnie, y przytłucze ná siedm tysięcy ludzi. BystrzInfCosm H3v. ESPOINTER, prononcez E'POINTER, V. act. (Emousser la pointe de quelque outi.) Mūcronem refringere. act. [...] PRZYTĘPIC zátępić przytłuc ostrze álbo koniec iákiego statku. DanKolaDyk I, 541. Przytłuc, F przytłukę. 1) niederschlagen. 2) einen befallen als eine Mauer. 1) abattre. 2) encombrer; acabler qu. comme une muraille. § 1) grad zboże przytłukł. 2) mur ich przytłukł. T III 1789.

2. »obalić, powalić«:

Rekcja: kogo

Niechce zyć; y sam tyle razow dawa Ile wzaiemnie tamci dac mu zdużą Z postrzałow w piersiach las się drugi stawa A kiedy mu juz y nogi nie służą W nieprzyiaciołach samych rozeznawa Kogoby przytłukł swą ostatnią nużą Rowien balenom; ktore się w okręty Włamawszy; sobą ponurzą ję [1] w męty. LucChrośPhar 179.

PRZYTŁUCZONY
im. przym. bier.

Formy: odmiana złożona lp M. m przytłuczony; D. ż przytłuczonej

Znaczenia:

1. »przygnieciony, przywalony, przyduszony«: Stamtąd skoro się wrócił [pustelnik], śmiały i wesoły, Na utrapione wejrzał miłe przyjacioły. Potem w imię najświętszej i nierozdzielonej Trójce u nogi bliżej stanął przytłuczonej: O cudo niesłychane! rana wprzód przykrego Zbywa bolu, on zdrowia dostaje pierwszego. ArKochOrlCz III 306. Ciemieniem wprzód, łopatką potem padł surowy Sarracen: krew mu pryska z przytłuczonej głowy I ziemię chciwie zlewa, jako potok jaki, Co od źrzódła gościniec udziałał trojaki. ArKochOrlCz III 396. Nie frásuy się Dobrodzieiu/ żyw będzie przytłuczony człowiek/ iuż odkopan do głowy/ pogląda oczymá sám y tám. KalCuda 312.

2. »obalony, powalony«: Przytłuczony. niedergeschlagen. acablé. abatu. T III 1789.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]