W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 10.02.2021
*JADOWITY przym.
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1613
Formy: lp D. ż jadowitej; n jadowitego; lm D. jadowitych; C. jadowitym; N. jadowitymi
Znaczenia:
»mający w sobie jad, truciznę«: Afrowie piszą/ ktoby iadł to ziele/ á tego dn był od niedźwiadká obrażony/ boleści z iádowitego vsczknien nie vczuie. SyrZiel 480. Z iadowitey [...] kule przyczyny Widział koło postrzału nie mało Gangryny. PasPam 274.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: bdła jadowita (sz. zm.) »grzyb trujący«: Strutym Grzybámi ábo bdłámi iádowitymi/ korzenie Liliowe y z kwieciem iego pić dobrze. SyrZiel 578. Strutym iádowitymi bdłámi/ liście rozetrzeć/ á ze trzemi grány/ ábo ziárny/ sáletry dáć pić/ wywodzi ią. SyrZiel 690. Duszeniu y dawieniu z Bedł iádowitych/ iest lekárstwem/ z octem álbo iákimkolwiek sposobem pożywana [rzodkiew]. SyrZiel 1047. ▲ bedłka jadowita »grzyb trujący«: Bedłkámi Jádowitymi strutym iest lekárstwem [piołun]/ piiąc go z octem á z ciepłą wodą. [Dios] dla womitow. SyrZiel 341. ▲ jadowity gad (sz. zm.): [...] Skrzele ma niema ryba y zęby y ości Ządła gad iadowity, Bazyliszek w oku Smiertelną ma zarazę w nozdrzach iest u Smoku Wąsz kąsa, a Jesz kole, brzydki Paiąk truie Tnie osa Mrowka, komor y biedna Pchła uje [...]. PotWoj 2. Prości ludzie máią zwyczay że skoro iádowity gad ukąsił záraz nápijáią się swoiey własney uryny y ráne nią obmywáią. PromMed 151. Gadu iadowitego tu dosyć dla słonecznych upáłow. ChmielAteny II 589. ▲ jadowita bestia (sz. zm.): Vsczknionym y vkąszonym od psá wściekłego. Tákże od Páiąká/ Zaby ziemney y párchowátey/ Nietoperzá/ od Pczoł/ Syrszeni/ od Os/ Mrowek Gąsienic/ y od inych bestiy iádowitych/ iest rátunkiem [miarz]. SyrZiel 116. Ten [diament] ieżeliby był przywiązány do lewego boku, ma moc przeciw nieprzyjacielom, y szaleństwu, y okrutnym bestyiom y iádowitym y srogim ludziom. AlbSekr 247. W Zelandyi w niższych Niemcach, żadnego niemasz drzewa, Węża ani iadowitey bestyi, według Ortelliusza. ChmielAteny1745 I 641.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas