W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 03.10.2023
Warianty fonetyczne:
ARKABUZ, HARKABUZ
Znaczenia: »broń palna ręczna a. osadzona na lawecie, używana w XV-XVII w.«: I nas także gdyby się też zeszło niemało, Kat go wie, czego by się też nie dokazało. Mając strzelbę, do tego harkabuzy, zbroje, Jeśli żołnierze diabeł i my tyle troje. SejmBiałBad 73.
Arkábuz/ vide Muszkét. Kn 9.
Muszkiet/ Pułhak/ Rusznicá/ Pistolet/ Arkabuz/ etc. [...] Fistula ferrea igninoma gestatoria. [...] Fistula bellica procul tela iaciens. [...] Bombardam minorem vel manualem, vel gestatoriam vocant aliqui, non male vt dignoscatur a maioribus. vide Dziáło. Kn 438.
Dział sto trzydzieści wielkich odebrano/ Te z inszą strzelbą/ zbroią/ odesłano W Zamek Smoleński z rożnemi sprzętámi/ Proch z ołowámi. Hárkábuzow/ szpad/ kobył/ zbroy/ muszkietow/ Smigownic/ rusznic/ szábel/ pistoletow/ Łukow/ strzał/ kopiy/ kul/ y spiżow długich/ Dość rzeczy rożnych. NowinyMosk Av.
[Sułtan Amurat wziął na wojnę] potrzeby rzemiosłá y dźiełá woiennego: a miánowićie/ Námioty wielkie y máłe/ dla siebie y dla ludzi/ y dla koni/ kosztowne y proste/ báwełniáne y płoćienne/ y skorzáne: przytym prochy/ kule zelázne y ołowne/ y kámienne/ łancuchy tákże do dźiał/ y drugie do opasánia obozu miąższe/ dźiałá srogie burzące/ y polne nośne długie/ pułdźiáłká/ hakownice/ orgánki ná kołkách długie/ hárkábuzy/ petárdy gotowe/ dziáłá skorzáne/ dźiáłá drewniánie/ muszkiety/ mozdźierze wielkie y máłe/ iánczárki/ dźidy/ kopie/ coby nád zamiar było [...]. StarWyp A2.
Mazowiecki Arkabus [!] w Żelaznym łozu gałka wielka. ArchRadziw 1638 79/1, 30.
Harkabuzow koscią sadzonych sztuk Trzy. ArchRadziw 1638 80/3.
Muszkiet/ pułhak/ rusznica/ pistolet/ arkabuz. Fistula ferrea, bombarda longa, manualis gestatoria. SzyrDict 183.
Wojnę głoszą rytmy moje, W której szable ani zbroje Ledwie co potrzeba było. Wszytko się tam odprawiło Bez strzelby, bez arkabuzów, Bez wzajemnych nawet guzów. OpalŁCoś 260.
Kiedy on [Bohatyr] pluie, tedy nie plunie, chyba arkabuzem, mozdzierzem. AndPiekBoh 28.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]