Słownik XVII wieku

Słowniki:
Kn, T, L, SW, SJP notują
SStp (?), SXVI (?), SWil (?) nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy: lp M. rózga; D. rózgi; C. rózdze; B. rózgę; N. rózgą; Ms. rózdze; ~ lm M. rózgi; D. rózg; B. rózgi; N. rózgami

Znaczenia:

»cienka, długa, wiotka gałązka bez liści, służąca często do wymierzania kary chłosty«: Potym stáło się słowo PAńskie do mnie/ mowiąc: Co widzisz Jeremiaszu? Y rzekłem: Widzę rozgę Migdałową. BG Jr 1:11. Nie odejmuj od młodego kárności: bo jesli go ubijesz rozgą/ nie umrze. Ty go bji [!] rozgą/ á duszę jego z piekłá wyrwiesz. BG Prz 23:13-14. Rózgá cienka/ długa/ gibka/ na wiérzchu drzéwá. Flagellum arboris vitis. Kn 943. Rózgá/ lédá drzéwá. Gáłąská. Virga salicis [...] Virga arbutea. Kn 943.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ rózga Aaronowa: Tu głowne są Relikwie: Laska cudotworna Moyżeszowa, Rozga Aaronowá: W Podziemney Kaplicy jest Stoł kwádrzasty ná ktorym Zbawiciel nász ostatnią iadł Wieczerzę y Nayśw: postanowił Sakrament od S. Heleny przysłany. ChmielAteny II 110-111. Była w tey Częsci Swiętego mieysca Faederis Arca, albo Skrzynia Przymierzá z drzewá nie gniiącego Setim ieszcze ná puszczy od Moyżeszá zrobioná. Exodi 25. złotemi blachami ab intra & extra okrytá, zámykaiąca dwie Táblice Moyżeszowe z Przykázaniem Bożym, skrzynkę złotą z Mánną z Niebá padaiącą Rozgę Aaránową[!] y Xięgę Deutoronomium, to iest krotkie zebránie Práwa Boskiego y Explikacye: ktorá Arká tu konserwowáła się lat koło 430. ChmielAteny II 550. A te Vasa o ktorych piszą Historycy tylko było substytuowane adinstar Arki przymierza, adinstar Tabularum Testimonij, y nakształt Rozgi Aaronowey formowane, ponieważ nulla o nich w Pismie S. post Restaurationem Templi mentio [...]. ChmielAteny1755 I 117. ▲ rózga do bicia: Rózgá do bicia/ Virga. [...] vide Pátyczká/ Zapáliczká. Kn 943.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ rózg rzezanie »chłosta, bicie rózgą«: Rózg rzézánie/ Virgidemia. Kn 943.

◼ Przenośnie: ◼ BIádá Assurowi/ rozdze gniewu mego: chociaż kij rozgniewánia mego jest w ręku jego. BG Iz 10:5.