W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 02.02.2023
PAŃSTWO rzecz. n
Słowniki:
nie notują
Formy: lp M. państwo; D. państwa; C. państwu; B. państwo; Ms. państwie; W. panstwo; ~ lm M. państwa; D. państw; C. państwom; N. państwy; Ms. państwach
Znaczenia:
1. »kraj, ziemia; organizacja polityczna dotycząca ogółu członków społeczeństwa zamieszkujących dany kraj«: Gustaw [...] y swoie odnich odebrał y Panstwo ich Prawie wszystko opanował. PasPam 53. Było to prawo wdawnym Athanskim Panstwie. Że się niegodziło zmarłego oddawac ziemi Zołnierza. PasPam 85. Teraznieyszy związek mogł bym go nazwać Nie związkiem ale expedycyiey do Panstw Moskiewskich awersyią. PasPam 148v. Szukał iey w Tatarskich, w Wołoskich [...] Dunskich, Olszackich Panstwach, y za Dnieprem y za Wołgą. PasPam 206v. Tak wielkie Woyska Niemieckie pierwszego zaraz Impetu wytrzymac nąm niemogły [...] choc im o Stolicę Panstwa ich chodzi. PasPam 259. Przeszedł Wezer przez wszystko Panstwo cale nie dobywaiąc szable bo niemiał na kogo. PasPam 267v. Zatrzymał na sobie owę kardynalną Panstwa Tureckiego Potencyią [...] To iest Tatarow [...] a przytym Wołoszą y Panstwo Multanskie. PasPam 278. [...] nádewszystko má [Polska] naysławnieysze Salisfodyny Wielickie y Bocheńskie, z ktorych prowent Polskiemu Krolestwu niemnieyszy przychodzi, iák innym Páństwom z Auryfodyn. BystrzInfGeogr H3. W WYZSZYCH Niemcach Są te PaństwÁ Arcy-Xięstwo Austryackie, Sryria[!], Karintya, Karniola, Moráwskie Margrabstwo od Moráwy rzeki názwane. ChmielAteny II 218.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: administrator państwa: Stało sie przi bytnosci je[go] mosci pana Jana Sobolowskiego administratora panstwa ziwieckiego. KsŻyw 108.
2.zbior. »pan i pani, para małżeńska«: Mowię moie zacne Panstwo [dobro] ktorescie mi mieli dzis wyswiadczyć przygodzi mi się y iutro. PasPam 221. Poiechalismy do Domu Z Gosciami az tez dopiero iadą owi Panstwo. PasPam 225v. Nie tylko błahym á w słowa niepłodnym ięzykiem moim, ále i sercem swym [...] i tą teraźnieyszą czołobitnością, dziękuię Wm. M. Páństwu zá tę niewysłowioną nigdy, do pocztu krwie swoiey adopcyą. PisMów II 216.
3. »panowanie, władza, tron«: Pono tez to spodziewał się że go zawołają na Panstwo post Fata kazimirza. PasPam 56v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: państwo Bielskie: Wzięli wielkie Księstwo Siewierskie: tákże Páństwá Smoleńskie/ Bielskie/ Pskowskie/ Nowogrodzkie. BotŁęczRel III 53. ▲ państwo amazońskie: Inne ich Regnántki były Marpesia, Orithia, Antiope, ostatnia Minothaea; ktorá gdy z Wielkim Alexandrem cielesnych szukáła roskoszy, zgubiła Pańſtwo Amazońskie y imie, według Justyná. ChmielAteny II 682.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: Red., SPas