Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1627

Formy: lp M. pochodnia; D. pochodni; B. pochodnię // pochodnią; N. pochodnią; Ms. pochodni // pochodniej; ~ lm M. pochodnie; D. pochodni // pochodniej; B. pochodnie; N. pochodniami; Ms. pochodniach

Znaczenia:

»kawałek żywicznego drewna lub kołek z matriałem palnym - służący po zapaleniu do oświatlania drogi, wnętrza«: Iezdes iasną [zacną?] pochodnią (Eles) bez zadnych płomieni. Przystan do nas abo Cie siecią zagarniemy. KodKon 149. Pochodnik/ co pochodnie robi. Kn . Gospodarz [...] wziąwszy świętą Nogę/ ná czystym y białym obrusem nákrytym stole położył/ świece/ pochodni/ pochodnie płomieniowi/ płomień zápalił wszystko oświecáiącemu słońcu. KalCuda 116. Ty przestay ná pochodniey/ ktorą niewiem iáką Miłość wzbudzasz/ nam sławę puść nászę wszeláką. OvOtwWPrzem 27. Pięć świec lanych, ábo z łuczywá szczepánych pochodni, noszono przedpánną młodą. OvOtwWPrzem 38. Zwyczay był u Pogan, przed pánną młodą, pięć pochodni ná weselu nosić. OvOtwWPrzem 389. Przy wiecnosci tego Iasnego Swiatła iako przy Swietny pochodni ten pobozny pan y w podziemnych lochach Zmroku Znac niebędzie. HerbOr 96-97. Gdy go Nąm Na tym placu Smiertelności Miedzi Żałobnemi pochodniami Smutnemi Spalerami Żałobnym apparatem płacliwą aszistentią Znasze[m] Cieskiem Zalem Wystawieły. HerbOr 308. Lampus, Lampada Pochodnia, kaganiecz. SłowPolŁac 79. W przod weselną, niż Oycu mam pálić pochodnią Ach zdáłábym się trzymáć z záboycą przewodnią; Y wiecznej słuszniebym się nábawiłá zmazy, Zem się prędko zgodziła, zá tákie urázy. CorMorszACyd 195. TORCHE [...] SMOLANA pochodnia lub sosnowa pochodnia woskiem álbo żywicą lub smołą polewana z wierzchu. DanKolaDyk II, 541. Co [rozumieć mamy] o ták często y gęsto pałaiących pogrzebowych pochodniach? DanOstSwada VI, 11. LUCERNA, inaczey MILVUS, Swietłuszka Rybá, ktora ięzyk ognisty iák pochodnię pokazuie w nocy, pływáiąc po Morzu. ChmielAteny1755 I 527. Pochodnia, eine Fackel. BierSłowa 140. Rownie iáko Phebe/ gdy na Niebie Rossę złotą roszczesze: tedy tysiąc od niey/ Rożnych po Empirrum zażgnie się pochodniey Niepoprawne zródło .

◼ Przenośnie: ◼ Ach pociechy jedyne! ach serca! i one Toż tak prędko pochodnie małżeńskie zgaszone! TwarSRytTur 133. ◼ FLAMBEAU [...] POCHODNIA niewłaśnie o osobach słynących y iaśnieiących w Kościele y oyczyznie náuką dziełami pismami [...] POCHODNIA też się bierze w zły sposob náprzykład ten Buntownik był pochodnią (lepiey) pożogiem zágwią woyny y rosterkow domowych. DanKolaDyk II, 36. ◼ Ta powinność śmiertelnego stanu nászego, ábyśmy y my tę pochodnią żywota od pierwszych Przodkow nászych przez ręce wziętą, po nas też nástępuiącym podawali. DialJezOkoń VI, 10-11.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ pochodnia smolana (sz. zm.): Aż jáko te widoki rozbiją się száre, Wnet świát znowu, y Kolno pokaże się stáre, Fozą dawną, dużymi tłuczone bárány, Że się z rázow murowe; rospieráją śćiány, Y powietrze oświeći, z nárzucenia więńcow Y pochodni smolánych. TwarSWład 173. Wchodząc do mieszkánia między zápowietrzonych, bárdzo rzecz pożyteczna trzymać przed sobą pochodnie smoláną zápaloną, álbo szczype, álbo ogień włożywszy co, żeby się kurzyło, lubo Bursztynu, lubo śiárki, etc. PromMed 191. Ten co Chrześcian w futrá zwierzęce, czy w skory Zászywszy psom zgłodniáłym dáwał, rzucał z gory, W oleiu wrzącym nurzał, o okrutne zbrodnie! Gorzeli iák smoláne w noc palą pochodnie, Záwisny kiedy Gwiazdy świecą iásne zorze Siedm dwoiste ktoremi chmury, słońce porze, Promienie bystre widzi, czyni gromy usty, Wzdycha przypomináiąc Tyráństwá rospusty. JaklWiad 16.