Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. bank; D. banku; B. uż. nżyw. bank; ~ lm D. banków; Ms. bankach

Etymologia: <wł. banca, z śr. łac.>

Znaczenia:

1. »instytucja zajmująca się transakcjami finansowymi; siedziba tej instytucji«: We Włoszech w przednieyszych miástách bankow iest dosyć tákich/ z ktorych przez odmiánę wielki ztąd przywodzą pożytek [...] gdyż rozmaita náyduie się monetá/ y rożney wagi. GostSpos B3v. Bánk/ kupczenie pieniędzmi/ Argentaria [...] Mensa. Kn 14. BANQUE [...] Argentaria [...] BANK handel ktory záwisł ná liczeniu pieniędzy przez weksle. DanKolaDyk I, 169. BUREAU des changeurs et banquiers. Mensae trapezitarum. [...] BANK Mieysce wekślow. DanKolaDyk I, 240. Bank. 1) Banco. 2) Ort, wo man Geld auswechselt. 3) Wechsel=Handel; Wechsel=Gewerbe. 1) banque. 2) un change, lieu établi pour changer les espèces. 3) le metier d'un banquier, d'un changeur. T III 22.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ oddawać pieniądze przez bank, oddać przez bank pieniądze: Oddáię pieniądzé przéz bánk/ ná bánku vkázuię/ posyłam do bánkierzá ná się kártélusz pożyczálnikowi. Rescribo alicui argentum. Kn 594. Oddáć przez Bánk pieniądze Argentum alicui rescribere, Perscribere pecuniam, nummos alicui scribere. DasHünDict Ooiij. ▲ płacić przez bank: Płácę przéz list/ bánk ukázuię komu odległemu gotowe pieniądzé. Perscribo alicui pecuniam [...] Rescribo alicui pecuniam. Kn 705. ▲ bank trzymać: Bank trzymać. Banco halten; mit Geld handeln. faire la banque. T III 22. ▲ dawać pieniądze na bank: Dáię ná lichwę pieniądzé/ ábo ná bánk/ Colloco pecuniam. Pecuniam in quaestu relinquo: pecunia in quaestum et fenerationem translata: [...] Dáć ná máiętność/ ná folwárk/ [...] Vwięzić pieniądzé/ robić pieniądzmi [!]. [...] vide Lichwę biorę. Kn 112. ▲ na bankach co ulokować: Kapitały na Bankach Vlokowane. SapADiar 68.

2. »w grze hazardowej: suma stawek graczy, pula«: Królewic jm. Aleksander wygrał 30 tal., królewic jm. Konstanty przygrał, bank wygrał 90 tal. SarPam 148.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bank trzymać: Król jm [...] wygrał 50 tal. bitych. Jm. ks. Wyhowski, bank trzymał, różni ichm. przystawiali, osobliwie damy. SarPam 281. Lucyper zasiadł do gry Faraona [...] On sam bank trzymał, złotem rzucał suto, Przysłał mu wexel w momencie Pan Pluto. DrużZbiór 396.

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1653

Formy: lp B. uż. żyw. banka

Etymologia: <śr. łac. banca>

Znaczenia:

gór. »bryła soli kamiennej powstająca przy obróbce większej bryły«: Z niego [gumna] tylko 5 bałwanów będą, bo część ginie na banka, część też kosa wierzchnia i spodnia odejmie, a kiedy jeszcze wąsko zajmie, tam tylko 4 bałwany. InsGór 1653 58.

Słowniki:
T, L (XVIII bez cyt.), SWil notują
SStp, SXVI, Kn, SW, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1764

Formy: lp M. bank

Znaczenia:

wojsk. »ława ziemna do strzelania«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bank wałowy: Bank wałowy; ławy. Kriegsb. Banket, Auftritt hinter der Brustwehr. Fortif. banquette, marche derriére [et] au bas du parapet. T III 22.