W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 23.08.2023
ARMATNIE, ARMATNO przysł.
Słowniki:
L (armatno; XVII), SWil (armatno), SW (armatno) notują
SStp, SXVI, Kn, T, SJP nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1634
Formy: armatnie; armatno
Znaczenia:
»z użyciem armat; będąc wyposażonym w broń i rynsztunek wojenny, zbrojnie«: [...] iest to mądrego/ zawsze sie cudzą sprawą karáć y przypadki sąmsiádow swoich/ o czym dość mamy w rámotách swych/ y pewnie wiemy/ że wprzod Bog á potym Polski Narod Ces[a]rzá we złych terminách bárzo rátowáli ktorego im sczęścia woyská Niemieckie/ Włoskie/ Fráncuskie/ Hiszpáńskie/ Szwedzkie/ zazdrościli: biedne woysko Chłopskie/ gdy sie ich kilkánaście tysięcy przeciw Cesárzowi zkonfederowáło y Obozem swym nád rzeką potężnie stánęło ármatno/ zbroyno/ máiąc z sobą wiele Szláchty Báránow y Zołdatow/ tedy sie żaden Narod y żadne Roty Cudzoziemskie o nię kusić nie chcieli/ y nie śmieli/ tylko Polacy oniLisowczykowie [...]. NowinyMosk B3. Potym sam Cesarz wyiechał tákim porządkiem y ordynkiem/ máiąc koło śiebie dość żołnierzá dobrego/ młodego/ świetno/ ármatno/ zbroyno/ konno/ stroyno/ bogáto/ dobrych chłopow. Y vdawáli Turcy/ że wszytkiego woyská Tureckiego oprocz Tátárskiego/ iest po ośmkroć sto tyśięcy: iákoż sroga rzecz y w polu nieprzeyźrzána tego byłá; á to wszytko ná przelewánie krwie Chrześćiáńskiey tá szárańca wyieżdża. StarWyp A2v-A3. Tam [w Rzymie] bowiem Pospolstwo/ rozumieiąc sie bydź obciążonym od Senatu/ zbroynie y armatno in sacru montem, gdy z Miasta ustąpiło/ otrzymało to nakoniec vt plebi, sui magistratus essent sacrosancti. OpalŁRoz B4v. Z Iákieyby okázyey Roku 1648. Kozacy Zaporowscy/ zá powodem iednego buntowniká rozżarzeni/ przybrawszy sobie ná pomoc Tátárow Budźiáckich z Hetmánem ichże Toháybeiem/ y z nim Chámá Krymskiego; ármatno ná przeciwko woysku Rzeczypospolitey stánęli [...]. PastRel A2. Mieszczanie tez na te huki każdy z swego domu Armatno wypadali. ZimBSiel 164. Moskwa wszyscy Armatno bez Rusnice długiey zaden niestąpi. PasPam 168v. Ważył się folwark szydlicki zamku kościerzyńskiego, zbuntowawszy na to innych mieszczanów, tumultem i armatnie nańść. InwPuck 202. [Poddani Michała Brodowskiego] zesłaną dworską egzekucyją do wybierania czynszów zaprosiwszy ich do pewnej chałupy [...] tumult uczynili, armatnie et tumultuarie naszli i dobytych dworskich ludzi nieuważnie bili, ranili i kaliczyli. RefBrodRzecz 54-55.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK