W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 30.05.2025
DAWNY przym.
Słowniki:
Kn, T, L, SWil, SJP notują
SStp (?), SXVI (?), SW (?) nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643
Formy: st. równy lp M. m dawny; ż dawna; D. ż dawnej; Ms. n dawnym; lm M. mos dawni; nmos dawne; D. dawnych; B. nmos dawne; N. dawnymi; Ms. dawnych; ~ st. wyższy lp M. m dawniejszy; lm B. nmos dawniejsze
Znaczenia:
1. »sięgający dalekiej przeszłości, pochodzący z odległych lat, stary, starożytny«: Dawniéyszy/ Superior aetas, superius tempus [...]. Kn 117. Dawny/ stáry/ Antiquus amicus, [...] Antiqua dies [...] Vetus, peruetus, per uetustus [...] Pristinus labor: pristina consuetudo [...]. Kn 118. Ten narod iest ab antiquo [od dawna] przychylny narodowi polskiemu, iako dawne swiadczą pisma. PasPam 53. Było to prawo wdawnym Athanskim [ateńskim] Panstwie. Że się niegodziło zmarłego oddawac ziemi Zołnierza. PasPam 85. Ia zas zem nigdy nie był Pasierbem ale Synem Oyczyzny Matki moiey y bydz nie mogę choc bym chciał Bozem iest ex Nativo [z rodowitej]dawnych Polakow Sangvine [krwi] nie z cudzey ziemie przewozny Szlachcic. PasPam 139v. Przeciwko temu ktory by tego attentowac wazył się Contra Hostem Patriae procedemus [przeciw wrogowi ojczyzny wystąpimy] według dawnych i Swierzych Praw. PasPam 213v-214. Postulata et Desideria Ich MSCiow PP Braci w dawnych Instrukcyach będące iezeli czas zniesie maią promowowac. IchMSC PP. Posłowie. PasPam 218v. Iego [sc. Marsa] Traktuiąc dzieło dość Męznie stawaią Czego dawne y swieszsze wieki przyswiadczaią. PasPam 271. Polska Lanckoronskiemu a rzecz mogę Smiele I wszystko Chrzescianstwo [wdzięczności tak wiele] Winno. Zeby go zrownac z tamtymi dawnymi I sławę Archiwami ogłosić wiecznymi. PasPam 273v-274. Był to Zołnierz dawny i Doswiedczony kawaler. PasPam 275v. Dawny [...]. T III 213.
2. »miniony, przeszły, poprzedni; dotychczasowy«: Czarniecki posłał ich [sc. dział] do Tykocina 20 y kilka przyłączywszy do Swoiey dawney [sc. armaty] dwie zdobyczne srodze długie i nośne. PasPam 100v. Przychodzą potworne y nieodmięnne wiadomosci że Dunskorunski [Dołgoruki] zapomniawszy dawney chłosty znowu za ukazęm Carskięm zebrał 12000 Woyska dobrego. PasPam 111. Zycemy aby się wrociła y wkorzeniła dawna i spolna miłość, y iedność. PasPam 211.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Z DAWNA
w funkcji przysłówka
Formy: z dawna (forma D. lp w odm. niezł.)
Znaczenia:
»od dawnego czasu, od dawna«: Przywiozł z dalekich kraiow, co lubo z drogosci y ceny ma wysokie u ludzi zalecenie. Ale że w Polszcze zdawna znaiome niespecyiał. PasPam 80v. Owo iest Xiązę Io MSC Michał czemusz go nie mamy mianować. Albo nie zdawna Wielkich [Xiąząt] Familiiey? Albo nie godzięn korony. PasPam 232v-233. I z tym Dom Lanskoronskich iawnie aemuluie kiedy się Lwem ognistym z dawna pieczętuie. PasPam 274. U Graekow takie zdawna Paraemie były Ze Mezow Same tylko Lacaenae [Spartanki] rodziły. PasPam 274v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

Z DAWIEN
w funkcji przysłówka
Formy: z dawien (forma D. lm w odm. niezł.)
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ z dawnych dawien (sz. zm.) »od bardzo dawna«: DRugá [kometa]: daleko ná weyrzęniu strasnieyszá niźli pierwsza/ dla swey niezwyćzayney wielkośći y wydatnośći/ iakiey zdáwnych dawien świát niemiał [...]. NiewiesKom A3v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

OD DAWNA
w funkcji przysłówka
Formy: od dawna (forma D. lp w odm. niezł.)
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiDáyćie mi w tym wiárę Oycowie moi y Brácia/ że nierownoby sie było lepiey z narodem nászym iuż od dawná stáło/ gdyby tym Zyzániom/ Philáletom/ Ortologom/ y tym podobnym/ w Cerkwi nászey Ruskiey Haeresiárchow były vstá zátámowáne tákim sposobem/ iákimby y Boże/ y ludzkie práwo pozwaláło/ nie byłáby záiste Cerkiew nászá w ták niezbożnych ná máyestat Boży bluźnierstw podeyrzenie do nas sámych podána: y narod nász Ruski do tákiego návpadek swoy goniącego rozdwoienia nieprzyszedłby był. SmotApol 75-76.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas