W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 21.09.2018
ŁASKA I rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy: lp M. łaska; D. łaski; C. łasce; B. łaskę; N. łaską; ~ lm B. łaski
Znaczenia:
1. »przychylność«: fáwor/ łáská ábo życzliwość niéporzadna/ zwłaszczá w zwierzchności/ w urzędniku. [...]. Kn 174. Powiedacie że Swiętych łaska na nic się nieprzygodzi Instancyia ich do Pana Boga niewazna y niepotrzebna. PasPam 60v. Samego Siebie z moią usługą WMM Panu na ten czas oddaię Łasce. PasPam 162. Odpowiedziałęm Zem wdzięczęn iest tey Cara IoMSCi łaski. PasPam 164. Siebie na ten czas WMMPana zwykłey zalecąm łasce iako cale zyczliwy WMMPana Brat y powolny Sługa. PasPam 173. Okrywać iednak nie będzie tych ktorzy po dacie teraznieyszey deklaracyiey Łaski naszey szkody Lub Ciągnieniem Lub Stanowiskami czynic będą się wazali [ważyli]. PasPam 212v. Co [...] zdobrotliwey IoKMSCi P.N. Młego Scaturisat [wypływa] Łaski. PasPam 216. Pisze [...] prosząc że bym tego podarunku krolowi nieodmawiał gdyz się to nadgrodzi wszelką Łaską y Respektem krola Io MSCi. PasPam 251. Zgoła dość Szczęsliwosci y wielkiey swey Bog pokazał Łaski kiedy owę Czwartkową konfuzyią tak znacznym zaraz in recenti [na świeżo] nagrodzil zwycię[stwem]. PasPam 267. Bardzo się tedy zawiodła zazdroszna Fortuna Chcąc Oyczyznę naszą y tak potrzebnego Spoliare Syna. Łaska y Protekcyia samego Boga niedała iey w tym Tryumfować. PasPam 269-269v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: łaska pańska: Wyznawszy wszystko dobrowolnie będzie y Łaska Panska będą y Promocyie. PasPam 144. ▲ łaska boska: Iuz fortuna insza [...] wrocilismy się do Domu z niszczym. A tak uznawszy Fortuny Rewolucyią albo verius mowiąc awersyią Łaski Boskiey od naszych Akcyy oczywistą skonczylismy ten Rok. PasPam 187v. Nasi Polacy tego szczęscia po łasce Boskiey Naywiększym są powodem, et Praecipue [a zwłaszcza] KROL że się Rezolwował oburzyć natego Całemu Swiatu strasznego Nieprzyiaciela. PasPam 278. ▲ łaska królewska: Będziesz pełen dobrey sławy łaski krolewskiey y honorow wszelkich. PasPam 144. ▲ mieć łaskę u kogoś: Ukrolowey miał łaskę y u Dworskich bo często obłowili się za nim. PasPam 283v. ▲ pozyskać łaskę: U krola mozesz sobie pozyskać łaskę, kiedy obaczy zamozesz dobrze Praedikować y multyplikowac iego opustoszenie Panstwa. PasPam 197. ▲ pozbyć łaski: Temu Co udał iuz się ta iego płochość nagrodziła kiedy pozbył łaski naszey y iuz iey nigdy restaurowac niemoze. PasPam 150.
Związki frazeologiczne: z łaski czyjejś »dzięki komuś«: Poniewaz niegodzięnem zasłuzonego chleba u zwiąsku pozywi mię ieszcze domowa skiba z łaski Oyca mego. PasPam 122v. Czegos WSMSC affektował z łaski IoKMSC Pana Naszego Miłościwego to WSmosc nie od mownie otrzymuiesz. PasPam 145v. Z łaski WMM Paniey dosyć mi się stało kiedy mąm słowo. PasPam 224v. ◆ z łaski »darmo«: Pytam [...] co to za piniądze liczą? Odpowie nam tez to na podkowy PP Mieszczanie ofiarowali z łaski. PasPam 153. Pusciłem im to z łaski [...] Lubom na to kosztu wiele Łozył przez kilka Lat a co turbacey Przeiazdek, zwady, Bitwy, Poiedynkow, tetego nierachuię. PasPam 235v. ◆ z łaski Boga »zawdzięczając Bogu«: I tak iuz z łaski miłego PBoga wpociesnieyszych okazyiach skonczyłęm ow Rok. Doznawszy że to nigdy nietrzeba człowiekowi desperowac Choc się nacię trochę za Marszczy Fortuna. PasPam 150v. ◆ za łaską (Boga) »zawdzięczając Bogu«: Zaszedłęm tedy z łaski Bozey dosyc szczęsliwie tak Instantanee [nagle] wy brawszy się po owey chorobie y Głowa mię za łaską iego swiętą niezabolała. PasPam 281. ◆ z łaski bożej »zawdzięczając Bogu«: Ieszcze z łaski Bozey konia do siędę bez pomocy. PasPam 188. Z łaski Bozey przedałem drozey od nich 40 Złotych wyzey. PasPam 234v. Po wzięciu kamięnca puscili Tatarowie zagony głęboko alec się im nie poszczęsciło z łaski Bozey. PasPam 236. Ten Rok z łaski Bozey spokoyny był ale bardzo nie urodzayny y nieplenny a po staremu taniość wielka. PasPam 250. Zaszedłęm tedy z łaski Bozey dosyc szczęsliwie tak Instantanee [nagle] wy brawszy się po owey chorobie y Głowa mię za łaską iego swiętą niezabolała. PasPam 281. ◆ z Bożej łaski (król) »zwrot używany w dokumentach wydawanych przez króla«: Ian Kazmirz z Bozey łaski krol Polski Wielkie Xiążę Litewskie Ruskie Pruskie Mazowieckie Inflandzkie kiiowskie Wołynskie Zmudzkie Smolenskie Czerniechowskie. PasPam 151v. Pisze tedy krol drugi List tak Ian Kazmirz z Bozey Łaski etc. iako wyzey. PasPam 152.
2. »dowód przychylności«: Suppono [przypuszczam] że dawno bym wolęn był od tey kalumniey gdy bym dawniey mogł otrzymać ad praesens [teraz] wyswiadczoną WKMSCi P.M.Młego łaskę. PasPam 146. Z ktorych Swoich nigdy się on niewynosił czynow, ale te łaski Bogu y Rządcy Swemu nim bardziey przypisował tym bardziey od Boga pomyslnych odbierał szczęsliwosci. PasPam 207. Oddałęm ia tedy Panu Bogu prosząc Boze moy w Troycy Świętey proszę cię Stworcę Swoiego [...] Racz Łaską ducha Swego przenayswiętszego natchnąc Serce moie. PasPam 225. Prosiłem Maiestatu ze by Łaską Ducha Swiętego raczył nakłonic Serce nas wszystkich co by mogło bydz z iego Swiętą Chwałą a z dobrem Oyczyzny naszey. PasPam 232.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: dostępować łask »być wysłuchanym«: Ludzie dostępuią Łask y odpustow. PasPam 192.
Przenośnie: Mnie tylko iednego Niewięm z iakiey okazyiey taka Ich Mosciow Potkała łaska że nieprzestaią Saevire [srożyć się] naubogą Substancyią. PasPam 284v.
3. »przebaczenie«: Deklaracyia Łaski Ik MSCi tak obywatelom Woiewodztw [...] Iako tez urodzonemu Ierzemu Lubomirskiemu na Wisniczu y Iarosławiu Hrabi dana. PasPam 207.
Związki frazeologiczne: kiedy łaska »jeśli zechce«: Bog się rozgniewa kiedy łaska. PasPam 118. ◆ na łaskę się zdać »poddać się wyrokowi licząc na przebaczenie«: Od stąpiwszy wszystkich Praetensey Swoich na Łaskę się IoKMSCi przez Woiewodztwa pomięnione Woysko Związkowe Całe zdał. PasPam 209v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: łaska boża: ▲ podać się na łaskę i niełaskę: Ergeben sich auf Gnad und Ungnade/ podáć się ná Láskę y Niełáskę [...]. ErnHand 239.
Związki frazeologiczne: łasce u kogo chodzić: Ach wielkiey łasce Aman u Sewera chodził Lec przecie iego szyie powrozem ogrodził. KodKon 54-55.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Łáská Boża/ dobre zdrowie/ co lepszego niech kto powie. RysProv VIII, .... ● Łaską syt sługa nié będzié. KnAd 428.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas



ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 21.09.2018
ŁASKA II rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1675
Formy:
Znaczenia:
»łasica«: Te iednák łáski są w tym mieyscu przygodne, gdźie się mnostwu szkodliwszemu ognáć nie może, szczurkow łáská w kázdym domu y mieyscu do szczętu wytráćì y wygubi. HaurEk 37.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: RB