W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 09.06.2022
ANGUŁ rzecz. m
Słowniki:
SStp, SXVI, T, L, SWil, SW, SJP notują
Kn nie notują
Formy: lp M. anguł; D. angułu; C. angułowi; B. uż. nżyw. anguł; N. angułem; Ms. angule; ~ lm M. uż. nosob. anguły; D. angułów; B. uż. nosob. anguły; N. anguły; Ms. angułach
Etymologia: <łac. angulus>
Znaczenia:
1.mat. »kąt«: Anguł. Angulus. Kąt. SolGeom I 1. Wyrzniy z karty iakiey Trianguł Rectanguł, ktorego Anguł ieden niech ma Anguł Elewacyey Aequatora. SekrWyj 136. Gwint powinien iść angułem mnieyszym od 45 gradusow; ieżeli wálec stoi nachylony na tyleż gradusow: Ponieważby gwinty staneły horizontálnie. SolArch 153. Głębokość fałdu zwyczayniey się daie taka, aby gnomon angułem swoim szrodka, a bokami krawędzi fałdu się dotknął. BystrzInfArch C4.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: mat. anguł płaski »kąt płaski, znajdujący się na płaszczyźnie«: Anguł płáski. Angulus planus; iáki iest káżdy ná tablicy, álbo ná czym rownym, zrysowány. SolGeom I 1. Anguł płaski: iest dwuch liniy [TC, CL] ná rowney płászczyźnie ztykáiących się iednymi końcámi [C] náchylenie zoboplne drugimi [L, T]. SolGeom I 14-15. Anguł płáski, dzieli się ná Krzyżowy, Ostry, y Rozwárty. SolGeom I 15. ▲ mat. anguł centrowy »kąt prosty«: Tymże sposobem innych więcey granistych fortec determinuią się anguły centrowe co do swego wymiaru. BystrzInfArch F4v. Chcąc determinować liczbę gradusow Angułu centrowego fortecy czworogranistey, uczynić dywizyą należy gradusow 360. [...] przez liczbę 4. BystrzInfArch F4v. ▲ mat. anguł prosty »kąt = 90 st.«: Te linije [...] stojąc na krzyżu, formują anguły proste. AquaPrax 172. ▲ mat. anguł krzyżowy (sz. zm.) »kąt = 90 st.«: Anguł krzyżowy. Angulus rectus. SolGeom I 2. Obserwuy że tákiego tryángułu Dwuściennorownego ánguł T, iest piąta cześć dwuch ángułow krzyżowych; to iest 36. gradusow, iákich kwádráns ma 90. SolGeom I 108. Miasto ważki GP, możesz zażyć stopy, iáka iest B, w figurze poprzedzáiącey, ktora stopá iest przypráwiona do rękoieści GF, ná krzyżowy ánguł. SolArch 148. ▲ mat. anguł ostry (sz. zm.) »kąt mniejszy niż 90 st.«: Anguł prosty jest ten, który się formuje od czwarty części cyrkułu AB, ostry od szósty części BC AquaPrax 60. Ostry ánguł: Actus angulus. Mnieyszy od krzyżowego. SolGeom I 5. Konie iako u dyszla krocey uwiążesz, tak im lzey będzie robić. A im dłużey, tym koniom ciezey dla tego, że angułem ostrzeyszym, koniec dyszla ku wałowi ciągną SolArch 85. ▲ mat. anguł spiczasty »kąt mniejszy niż 90 st.«: Odyjm precz tę blachę MGC, a zostanieć własna węgielnica, a otworzysz i zamkniesz, według angułu spiczatego albo płaskiego. AquaPrax 154. ▲ mat. anguł rozwarty (sz. zm.) »kąt większy niż 90 st.«: Rozwárty ánguł. Obtusus angulus. Anguł większy niż krzyżowy. SolGeom I 6. W Tryangule, Rozwartokątnym BCD kwadrat na ścianie BD przeciwney angułowi rozwartemu C większy iest niż dwa drugie kwadraty na drugich dwoch ścia nach (BC, CD). SolGeom I 264. ▲ mat. anguł płaskowaty »kąt większy niż 90 st.«: O angule prostym, ostrym i płaskowatym. AquaPrax 60. ▲ mat. anguł płaski »kąt większy niż 90 st.«: Odyjm precz tę blachę MGC, a zostanieć własna węgielnica. a otworzysz i zamkniesz, według angułu spiczatego albo płaskiego. AquaPrax 154. ▲ mat. anguł pełny (sz. zm.) »kąt dwuścienny, część przestrzeni zawarta między dwiema półpłaszczyznami o wspólnej krawędzi«: Anguł pełny. Angulus solidus, iaki iest, w figurach pełnych albo w Bryłach. SolGeom I 1. Pełny anguł: Czytay: Anguł pełny. SolGeom I 5. Anguł dzieli się ná pełny y płáski. Pełny iest między ściánámi, iákiey figury pełney, álbo Bryły. SolGeom I 15. ▲ mat. anguł półcyrkułowy »kąt = 180 st.«: Anguł pułcyrkułowy zowie się anguł ktory Dyameter CL i połcyrkuł CTL zawiera. SolGeom I 15. ▲ mat. anguł poboczny (sz. zm.) »kąt przyległy«: Anguł poboczny. Angulus deinceps. SolGeom I 2. Poboczny anguł. Angulus deincops. Iakie są około linii, postawioney iednym końcem, na drugiey. SolGeom I 5. ▲ mat. anguł cyrkułowy »kąt = 360 st.«: Anguł cyrkułowy Angulus Circuli. SolGeom I 2. ▲ mat. anguł naprzemiany »kąt naprzemianległy«: Anguł naprzemiany. Alternus. SolGeom I 2. ▲ mat. anguł półkrzyżowy »kąt = 45 st.«: SPorządz rurę miedzianą, iakiey chcesz wielkości obwinioną około walca BC angułem mnieyszym od połkrzyżowego. SolArch 151. ▲ mat. anguł przeciwny »kąt wierzchołkowy«: Anguły Płaskie, insze są Przeciwne, albo przeciwko położone LCV, KCV; także LCK, VCF; ktore zawierają, dwie liniie LF, VK, spolnie się przecinaiące w punkcie C. SolGeom I 15. ▲ mat. anguł równoboczny »kąt = 60 st.«: Weź końcami cyrkla dalekość AB i idź w C, abyś formował jej anguł równoboczny ACB. AquaPrax 300. ▲ mat. sferyczny anguł (sz. zm.) »kąt przestrzenny«: Anguł Sferyczny. Angulus Sphaericus. SolGeom I 2. Sferyczny anguł. Sphericus Angulus, Anguł ktory składaią dwa cyrkuły nawiększe Sfery. SolGeom I 7.
2. »róg, węgieł; kant«: I ta prostość od szańca CDEF ma iść precz od angułu G i według dowcipu ma się udać górami z ziemie uczynionymi. AquaPrax 230. Dobrze też będzie na każdym angule baszty i nad bramą mieć wieżyczki. AquaPrax 236. Są iakoby [w herbie] 3 Anguły [...] Krzys Złoty w czerwonym Polu Anguły zas Srebne. HerbOr 321. Miey szkiełka gotowe rznięte lub w Anguły, lub płasko. SekrWyj 94. Januszowski herbu Kłośnik to iest powinna bydź tarcza o trzech angułach czerwonego koloru. NiesKor II 400. Rzecz lubo naypolerownieysza na przykład zwierciadło, że żadnych angułow y anfraktow nie ma [...] dla tego iednę tylko postać w sobie maluie słońca. BystrzInfAstron K2.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: KS