W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 25.03.2020
*ARIANIZM rzecz. m
Słowniki:
L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1649
Formy: lp D. arianizmu; N. arianizmem
Znaczenia:
1. »doktryna i ruch religijny utworzony w IV w. przez biskupa Ariusza, odrzucający równość trzech osób Trójcy Świętej, uznany przez kościół rzymskokatolicki za herezję«: Nastąpiła translacya Stolicy Imperatorskiey z Rzymu do Konstantynopola y propagacya Arianizmu z ciężką persekucyą. DuńKal N2. Autorowie czynią Autorem Euzebiusza Wercelleńskiego, drudzy Atanazego Synaitę, inni Wincentego Lirineńskiego, inni Anonyma Teologa Francuskiego za Pipina albo Karola wielkiego kwitnącego; ktory dla zbicia błedow o pochodzeniu Ducha S. w Francyi wszczętych, ten skład skoncypował: inni Wigiliuszowi Tapseńskiemu (w Afryce) Biskupowi te Symbolum przypisuią, iż to on wieku piątego Wandalow Arianizmem zarażonych na Katolikow okrutnych, zbiiał tym składem swoim. ChmielAteny III 578.
2. »doktryna i ruch religijny o radykalnym programie społecznym, wyodrębniony z ruchu reformacyjnego w XVI w., antytrynitaryzm«: Wniosą też ichm. Panowie posłowie instancyą do R. P. et ordines Regni za ichm. Panami Danielem Miencińskiem [...] Janem stolnikiem bielskim i Wacławem podstarościm bieckim Potockiemi [...] którzy in tempore lege definito odstąpiwszy aryjanizmu professionem i krzest wiary katolickiej przyjęli. AktaKrak III 194.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: arianizm rakowski: Swiadkiem [zabiegów biskupa Zadzika] zniesienie Aryanizmu Rakowskiego/ y sprawa zboru wileńskiego Kalwińska. StarKaz II, 631.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz ARYJAŃSTWO.
Autorzy: WM, MK-G