W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 17.01.2020
*ARIAŃSKI przym.
Słowniki:
SXVI, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują
Formy: lp M. ż ariańska; n ariańskie; D. m ariańskiego; ż ariańskiej; n ariańskiego; B. m nżyw ariański; ż ariańską; lm M. nmos ariańskie; D. ariańskich; B. nmos ariańskie
Znaczenia:
1. »dotyczący arianizmu, doktryny stworzonej przez Ariusza w IV w.«: Promowowali Gottowie tenże błąd Aryański w Zachodnich Państwach. ChmielAteny II 697. Wspomina Victor Vricensis Słowa iednego Biskupa Aryańskiego do krola Wandalskiego/ aby nie zabiiał Katholika iednego. BirkNiedz I, 147.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ariańska herezja »określenie doktryny stworzonej przez Ariusza w IV w. z punktu widzenia katolicyzmu«: Dziki y gruby narod Gottow y Visigottow Ariańską herezią zarażony/ do Katolickiey wiary przystąpił. O iako to wielka była accessia Kościołowi Bożemu. MorochPar 166. Co iest Aryańska Herezya? wyexplikowáłem tráktuiąc o Herezyach [...]. ChmielAteny II 697. ▲ ariańska sekta (sz. zm.): Wandali Hiszpańscy Aryańską przeieli sektę, tam náybarziey rozkozrenioną [...]. ChmielAteny II 737. ▲ kacerstwo ariańskie: Ná wielu się to y ná onym Olimpusie kácerstwá Ariańskiego Episkopie w Cártháginie wypełniło [...]. KalCuda 244. ▲ biskup ariański: Wspomina Victor Vricensis słowá iednego Biskupá Aryáńskiego do krolá Wandálskiego/ áby nie zábiiał Kátholiká iednego [...]. BirkNiedz 147. ▲ błąd ariański (sz. zm.): Promowowáli Gottowie tenże błąd Aryański w Záchodnich Państwach. ChmielAteny II 697.
2. »dotyczący arianizmu, doktryny wyodrębnionej z z ruchu reformacyjnego w XVI w. i jego wyznawców«: W Rakowie [...] pierwey niezbożność Aryańska kwitnęła. StarKaz II, 630. Gdzie przedtym było brzydkie bluźnierstwo Aryańskie Chrystusa Pana y Matki iego Przenaświętszej/ teraz się tu służba Pańska porządnie odprawuje. PruszczKlejn 34. Iakub Zadzik Konfirmacyą siedmiom Kościołom Krakowskim 1635 otrzymał. Ministry Aryanskie y ich Szkoły w Rakowie zniosł. PruszczKlejn 95. Ariańskie wesele foremne [wesele Aleksandry Przypkowskiej z Mikołajem Suchodolskim]. ChrapDiar I 186.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ariański błąd: Arryańskie błędy w nim się były zaplątały; dla tego na Seymach wżwawie przeciwko Katolikom stawał. NiesKor II 501-502. ▲ kaduk ariański: ▲ ariańska wiara: Dom Kiszkow pierwszy, Aryańską wiarę do Litwy wprowadził. NiesKor II 524. ▲ ariańskie heretyctwo: ▲ persekucyje ariańskie: ▲ ariańska herezja »określenie doktryny wyodrębnionej z ruchu reformacyjnego w XVI w. z punktu widzenia katolików«: [...] na ów czas Luterska, Kalwińska i Aryańska Herezye zagęściły były Senat i Stan Rycerski. ŁubHist 248. ▲ kacerstwo ariańskie: Názbierawszy tedy ták wiele náuki y wymowy/ nie proznował: ale gdy baczył Korone Polską Heretykámi zeszpeconą/ ognistym kazániem swym wypalał z nich kácerstwá Kálwińskie/ Aryáńskie/ odsczepieńskie Greckie [...]. BirkSkar 15. ▲ religia ariańska: Iáko tedy miástá niektore proznych domow dla swawolnych ludzi dopuszczáią/ non tam libenter, quam reuerenter, ták wászych Religiy Luterskich/ y Kálwińskich/ y Aryáńskich/ y Nálewáykowskich. BirkEgz 18. ▲ sekta ariańska: [...] kápłáni [...] máią się wywiádować/ od iákiey sekty przychodzą [przystępujący do Komunii]/ y ieśliże okrzczonymi są. Bo ináczey nie mogą bydź uczestnikámi tego Chlebá Anyelskiego/ ieśli z sekty Aryáńskiey [...] przychodzą [...]. StarKaz II, 52-52. Sekt Aryańskich, Atheyskich treść oná Iesti przyczyna, żeś rowna pustyni [o Węgrzech]. ChrośTrąba 93. ▲ zabobon ariański: Gromił tedy piorem swym szczęśliwym zabobony Kálwińskie/ Aryańskie/ odszczepienskie [...]. BirkSkar 18. ▲ minister ariański: Iakub Zadzik Konfirmacyą siedmiom Kościołom Krakowskim 1635 otrzymał. Ministry Aryanskie y ich Szkoły w Rakowie zniosł. PruszczKlejn 95.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: WM, MK-G