Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, T nie notują

Formy: lp M. arystokracja; D. arystokracji; arystokracjej; C. arystokracjej; B. arystokracją; N. arystokracją; Ms. arystokracjej

Etymologia: <łac. aristocratia, z gr.>

Znaczenia:

1. »forma rządów, ustrój, w którym główną rolę odgrywa grupa ludzi wyróżniająca się urodzeniem, bogactwem, kulturą i przywilejami«: Aristokrátia iest Rzeczpospolita/ w ktorey kilá osob dobrych/ bácznych/ mężnych/ swoie spráwy y rády do pospolitego dobrá szykuiąc/ pánuią. PetrSPolit I 292. [...] rząd przednich ludzi ziednoczonych dobrych kilu/ iáko byli w Rzymie Consules dwá/ ábo kilkánastu [...]/ co Aristokrátią zowiemy. PetrSPolit I 408. U drugich kilka osób społem [...] panowali, jacy byli efory u Lacedemonów [...] u Polaków na on czas dwanaście wojewod. Takie rządzenie "arystokracyą" zwali. NiemPam 144. Przeiezdża się ta [śmierć] od Monarchiy do Oligarchiy/ od Oligarchiy daley pomyka/ do Arystokraciey/ od Arystokraciey zapędza się do Demokraciey. WojszOr 129.

◼ Przenośnie: ◼ Pierwszej kufy nazwisko Demokratia, wtorey Aristocratia. AndPiekBoh 46.

2. »najwyższa warstwa społeczeństwa, złożona z ludzi wyróżniających się urodzeniem, bogactwem, kulturą i przywilejami«: Aristokrátia dwoiáka iest/ iednostáyna ktora złożona iest tylko z dobrych y cnotliwych ludzi. Táka podobno sie ná świecie nie náyduie. Druga iest mieszána z wolnych/ dobrych/ y bogátych... PetrSPolit II 96. Wino Arystokratiey nazywa się Optimatum Principatus, ktorego dziś zażywaią Venetowie. AndPiekBoh 46. To pewnie tyr iaki stuczny, przeciwko Arystokratiey ktora się rządzi prawem. AndPiekBoh 98.