Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1610

Formy: st. równy lp M. m gruby; ż gruba; D. m grubego; ~ st. najwyższy lp D. m najgrubszego

Znaczenia:

»prymitywny, prosty, nieokrzesany; brutalny«: Zá krolem I M. chorągiew dworska/ pod ktorą 600 kopiynika Po tey chorągwi szłá iezdá Prusakow/ Iflantczykow y Pomorczykow/ ktorą prowádzi pan Káwáler Nowodworski 150. koni/ każdy ma parę rusznic. Zátymi szło kozakow krolewskich 100. koni potym piechoty krolewskłey [!] Niemieckiey 1400. Tym ordinkiem przeszlismy gránice násze v rzeczki Iwáry: gdzie p. Podkánclerzy koronny imieniem dworu K. I. m. winszował sczęśliwego weszcia w to pánstwo/ ktore sobie ten gruby narod windikowáć chciał y śmiał przez lat 96. [...] BielDiar Aiij. ZYgmunt Trzeći/ Krol Polski á Kśiązę Litewskie Yák Ruskie Mázowieckie/ tákże y Siewierskie/ Gránice własney Polskiey niemniey y Litewskiey/ Mocą práwie iuż dostał męstwem krwie cney Polskiey/ V Moskwy hárdodumney/ ktora w ręku byłá/ Nád sto coś kilká rokow/ á oney zá Krolá Tákże Zygmuntá ná krzćie w polszcże ná pierwszego Táż krew gruba Moskiewska dostáłá [...]. OzimSzturm Aiijv. WOTA Y PVNKTA In deliberatione z rady y perswazyey vczynione od wszytkich Panow Radnych y Senatorow ziemie Moskiewskiey, kazdego z osobna opisane, y z ichze ramoty przetłumaczone, Iáko Czarowi swemu rádzili do zgody y pokoiu z Krolem I. M. Pánem Nászym Miłościwym, y choć to od grubego y prostego ludu, iednák nie żádná ráda, y zdrowa perswázya, y nietákiey ponderacyey godna, kto deliberato animo á nie perfunctoriè przeczytawszy vważa: day Pánie Boże do koncá szczęśliwie. NowinyMosk A3v. Przemysław Xiążę Polskie poubierawszy drzewá w szyszaki, zniosł nieprzyiaciela, ktory rozumiał ná ten czás las ubrany włątki, że to woysko było. Táką sztuką teraz naygrubszego nie podszedłby Narodu [...]. RadzKwest 127. Prostota Jndyanow nie tak iest widzę gruba y dzika, żeby ich obserwacye nie miały bydź godne iakiegoszkolwiek względu. Monitor 51.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ grube chłopowsko: ▲ boty chłopskie, boty chłopskie grube, Boty grube »BOT«:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ boty chłopskie grube, boty chłopskie, boty grube: Bóty chłopskie grube/ vide Kurpie. Kn 42. Kurpie máiący ná nogách/ ábo boty grube. Peronatus, sculponeatus. Wiżotas. SzyrDict 143. Pero, nis Botÿ chlopskie, kurpie. SłowPolŁac 103. ▲ chłopstwo grube (sz. zm.): Wszytko to frászká/ gdy nie będzie pewny żołnierz ná gránicy. Czego teraz z wielką szkodą y sromotą nászą doznawámy/ nie mogąc się chłopstwu grubemu/ ták domowemu/ iáko y postronnemu odegnać. StarPopr 139. Pierwsza ozdoba kraiu z miast pieknych budownych I w nich ludzi zrodznych ktorzy wiec przechodzą Grube chłopstwo dowcipem indole et forma I rządem. OpalKSat 97v. ▲ bóty chłopskie grube: Bóty chłopskie grube/ vide Kurpie. Kn 42. ▲ chłop gruby: Chłop gruby/ robotny/ Petrones & rupices [...] vide Chłopstwo. Kn 66. Chłopstwo/ Agrestes [...] Conuentus agrestium [...] Rusticutas [...] vide Chłop gruby. Kn 67. Sliachcicęm zwal się ale ie[go] osoba chlopęm grubym z urodzenia oznaymowała go. TrepNekLib 83v. ▲ chłop gruby: [Mówi Tryzafern do Adrasta] A tyś kto (práwi) ktory ták zuchwale Mowisz przy Krolu/ przy nas/ chłopie gruby. TasKochGoff 433.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● W grubej bai Często sie rádość y pociecha tai. PotSyloret 471.