Słownik XVII wieku

Słowniki:
Kn, T, L, SWil, SJP notują
SStp, SXVI, SW nie notują

Formy: st. równy lp M. m długi; ż długa; D. ż długiej; n długiego; N. ż długą; Ms. m długim; lm M. nmos długie; B. nmos długie; N. długimi; długiemi; ~ st. najwyższy lp N. m najdłuższem // najdłuższym

Znaczenia:

1. »mający duży, znaczny wymiar wzdłuż, ciągnący się daleko«: Tę trawę rwą Osękami zelaznymi puszczaiąc ie nadno na długim snurze. PasPam 65v. Suknie [...] kazano robic krotko, y boty choc Polskie to zdługiemi cholewami. PasPam 79-79v. Był las wpoyśrodku nieszeroki ale długi i rzatki. PasPam 103v. Po obydwu skrzydłach piechota z długą strzelbą. PasPam 167. Moskwa wszyscy Armatno bez Rusnice długiey zaden niestąpi. PasPam 168v. Był wszysthek długimi tak iak niedzwiedz obrosły włosami. PasPam 176v. Trzeba by na WMMPana takiego Drewna ktorego by Sutanna choc znaydłuszszym ogonem nie przykryła. PasPam 193v. Suknia długa na onych grubych cholewach odbiiała się y na przodzie y nazadzie. PasPam . Długi [...]. T III 222.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jako długi »rozciągnięty na całą swą długość«: Sani niewysciełaią do Siedzenia...y Niesiedzi na nich ale lezy wpiernatach iako długi. PasPam 165v.

2. »wiele czasu trwający«: Iezeliby post Fata [po śmierci] Waszey kMSCi ktoremu zdrowia długiego Panowania zyczę Tacy odzywali się ad Regnandum [do panowania] konkurrenci [...] A to tez y ia konkurrent. PasPam 188. Fortunnego w długie Lata IkMSCi Powinszowawszy Panowania [...] za Oycowskie Bonum [dobro] tey Oyczyzny Pieczołowanie uczynili dzięki. PasPam 216.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ z długą liczbą rachować lata »być starym«: Iak wiele inszych Herbow w Polszcze poginęło [...] A Rawicz z długą liczbą rachuie swe lata I podobno trwać będzie do skonczenia Swiata. PasPam 272v.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Naleganie częste/ długie/ za gwałt stoi. KnAd 532.