Słownik XVII wieku

Słowniki:
T, SWil, SJP notują
SStp, SXVI (?), Kn (?), L (?), SW (?) nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1633

Etymologia: <niem. Zügel>

Znaczenia:

»służący do kierowania koniem rzemienny pas połączony z wędzidłem«: On [Soliman] z europskich dziesięcin pierwszy adzamugle [!] obrócił na janczary i wojskowe cugle twardo ujął niekarze. TwarSLegK 135. –Zácząwszy dzień wedle dniá pić/ nie iáko niektorzy przerywáią/ dzień się kąpiąc ábo pocąc/ drugi dzień piiąc/ y ták się spráwuią z náturą iáko niektorzy z koniem/ ostrogámi go bodząc/ y cugle wściągáiąc. PetrJWod 34. Naprowadziłem konia nie ostroznie na krzaki iak owo bywaię [bywają] wyrębane a nowemi Latorosciami obrosłe Zemi kon chcąc owę karpę przesadzic zatoczył iakos nogę za owe Cugle wisząc. PasPam 104-104v. Cugle [...] zdrayca pachołek troche przydłuzey uwiązał. PasPam 104v. Iedne Cugle były w rękach drugie u łęku przywiązane. PasPam 104v. Trzeba się tam bardzo często uchylać choc Cugle wręku trzymaiąc omiiać złe i gęste mieysca. PasPam 177. Iuz go dis Armował tylko tak konia pod nim za Cugle prowadzi. PasPam 267. Tákich Bespieczniczkow wiele dzisia […] którzy […] jákoby z śmiercią przymierze uczyniwszy bespiecznie sobie we wszystkim poczynáją, y cugle ná swawolą rospuszczáją. GdacPan 157.