Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: *DOŹRZEWAĆ, *DOJRZEWAĆ, DOZRZEWAĆ, *DOJZREWAĆ, *DOJŹRZEWAĆ

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1613

Formy: bezok. dozrzewać; ~ cz. ter. lp 1. os. doźrzewam // dojrzewam // dozrzewam; 3. os. dojźrzewa // dojrzewa // doźrzewa; ~ cz. prze. lp ż 3. os. dojzrewała; lm nmos 3. os. dojzrewały; ~ im. wsp. dojrzewając

Znaczenia:

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji[...] wina białego ná to wlać, y zálutowáć w naczyniu, moczyć áż ku końcu księżycá Páździerniká, ktorego czásu nasienie doźrzewa. SyrZiel 399. Dozrzewam/ vide Dostáię się. Kn 145. Matura ktora doyzrewała tak Winogrady iako y sady y Siania, tey kapliczki w Winnicach stawiano yołtarzyki. PotPrzyp 3. [...] tak ze mu iedne owoce doyzrewały a drugie kwitnęły przez cały Rok [...]. PotPrzyp 9. Z czego się miod rodzi? Iáko drzewo ma swoy sok, ták y liście máią y kwiáty, ktory ná wierzch wychodzi, ten ná pewnych kwiátách pszczoły zbieráią y znoszą do hulá gdzie się wystawa y nieiáko doyrzewa. TylkRoz 47. Czemu gdy się piecze mięso nie śmierdzi iako gdy się pali? Gdy się piecze humory surowe y grube w nim będące od ogniá z lekká doyrzewáiąc, ná ten ksztáłt iáko w owocu ná słońcu będącym. gdy záś się pali oraz wdym się gruby obracáią iáko są grubemi, y ták smrod czynią. TylkRoz 97. Czemu iáie gdy uwre, gęste iest, gdy z ćiepłá należy wyćienczać? Iáie iest iákoby niedoyrzałe mięso y ćiepłem doyrzewa, dla tego kokosz ie ćiepłem zagrzewaiąc obraca w ptaká gdy tedy ćiepłá wodá obeymie iáie, nie mogąc go cale w mięso obroćić bo na to trzebá y czasu y ciepła pewnego, tedy mu przy mniey iednę włásność mięsną dáie, to iest, twardość y gęstość. TylkRoz 171. Daię [...] nie dał gruszkom dozrzewać [...]. T III 203-204. Doyrzewam, vid. Dozrzewam. T III 267. Uźrzewam v.m.F. uźrzeię, doźrzewam reif werden mûrir. T III 2470.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Dwie Niedzieli kwitnie/ dwie Niedzieli wysypuie/ dwie Niedzieli doyźrzewa zboże ná polu. RysProv III, 7.