W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2023
Znaczenia:1. »doznawać wrażeń zmysłowych«: Za drugiem czy za trzeciem scięciem dosiągłem mu palcow [...] on czy tego nie czuł iako piiany czyli tez chciał się zemscić skoczy znowu domnie. PasPam 88-88v.
Draganow postrzelono trzech czeladnika mego y mnie trochę, slozem w lewy ud alem tego nieczuł az powszystkim. PasPam 157v.
I Merkuryusz z Swoią zwyczayną chytroscią kiedy z Panną kwadratem Swym korresponduią Zaraz sub Solanea [stworzenia żyjace pod słońcem] wielka folgę czuią. PasPam 272.
A ia czuie w Sobie vigor. PasPam 280v.
◆
Związki frazeologiczne:
◆
kości nie czuć »być bardzo zmęczonym«:
Iuz kosci wsobie człowiek nieczuie od srogiego zturbowania. PasPam 98.
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
Trzeba by było zaraz narazie Uymowac Woysko łaskawoscią Niesurowoscią, Co lubo potym subsecutum [nastąpiło], ale iuz praepostere [za późno] kiedy iuz zasmakowała owa Licencyia. Kiedy iuz Czuł Ielen na głowie rogi kiedy iuz 60000 szabel było. PasPam 120.
2. »przeczuwać«: Oyczyzna na to stękała czuiąc co miała ucierpiec z tey okazyiey. PasPam 191v.
Tys Rotmistrzem, cnoty są twoia kompania Nigdy Sława skomputu takiego niemi[j]a Tak sforną kompanią kędykolwiek czuie Tam się bawi tam miszka tam poruczniku[ie]. PasPam 275.
3. »czuwać«: Kapitan Jan Ludwig Ringe/ woyskowy Strażnik/ miał chorągiew lazurową Adámaszkową/ ná niey był z obu stron Zoraw złotem háftowány/ á w nodze kámień trzymáiący. napis/ Vigilemus. to iest cżuymy. RozprawaWojsk B2v.
Weźmiemy tu jescze prżed śię miedzy inszymi punktámi/ ktorebysmy dáley rozbieráć y roztrząsáć mieli/ Opposita, rzeczy pijáństwu przećiwne/ z ktorych ja teraz jeno przy jedney zostánę; á tá jest Sobrietas, trzeźwość álbo mierność/ do ktorey nas upomina nie tylko Piotr S. ále y Apostoł Páński Páweł mowiąc: Czuymy y bądźmy trzeźwiemi [...]. GdacKon 31.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
tchu w sobie nie czuć »czuć«:
tchu w sobie nie czuie. er ist ganz aus dem Athem. il est tout ésouflé; il est hors d'haleine. T III 214.
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
Bogáty dobrodzieystw twych nié rachuié: Vrázy swé bárzo czuié. KnAd 36.
●
Ból wszélki nié ták się czuié/ Gdy go kto lékko przyymuié. KnAd 42.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
CZUĆ
czas. niewł. ndk
Znaczenia: »można odbierać węchem, smakiem lub dotykiem«: [...] wtrzeciey pátelli rospuść w occie Gálbán/ y Ammoniák/ nád bárzo wolnym ogniem/ żeby namnieyszego przypalenia czuć nie było [...]. SyrZiel 259.
Zabawia sie też pies w paszey/ á pospolicie przeiemcá/ ktory przyszedszy w paszą/ á nie mogąc zgádnąć ktorędy z niey záiąc wylazł/ odyść go niechce/ á trafić zá nim nie może/ y wrzesczy wszystko ná jednym mieyscu: co mu z niedostatku czuchu przychodzi/ że paszą dobrze czując/ śládu ktorym wylazł/ niemoże poczuć: i z głupstwá/ że nie może sie domyślić/ że tám záiącá już pewnie niemász/ choć go czuć, gdzie on ták długo y ták pilno wártował [cytat z pierwodruku]. OstrorMyślTur 41.
Niéczuły/ aliter. co go nié czuć. Insensilis: Suffigit sensus. [...] Nullo sensu percipi potest: non cadit sub sensum. [...] Insensibilis [...] Nullo sensu obseruabilis [...] Insonus passus. Kn 495.
[...] podczás zapách wonnych oleykow czuć było gdy się modliłá [Małgorzata] w záchwyceniu. OkolNiebo 28.
[Grób św. Jana Kantego] otworzył sie za Cegły wywaleniem y pokazała się Trumna Cynowa w ktorey są kosci iego Swiete y onego czasu wonnosc wdzieczna iakoby Fiiołkow z grobu wychodzic poczeła ktora wszytek Koscioł Napełniła tak ze iey zapach po wszytkim Czmyntarzu czuc było [...]. KomonDziej 117.
To świadcze Sumnieniem moim ze com Szafke otworzył, to zapach Fiołkow zawszemVczął, y choc ią [wodę] do Koscioła wzieto, na tydzien potym w Szafcze ten Zapach był, y czuc go było. KomonDziej 231.
[...] procz okná owego, są inne tám weyścia [prowadzące do wnętrza góry], iak ná miny kopáne, ktoremi tám idąc, z razu czuć nieznośne zimno, potym letnią aeryą, tandem zbliżywszy się do minerałow, cále gorącą. ChmielAteny1755 I 632.
Czuię, czuie, czuł. 3) empfinden, fühlen, schmecken [...] 3) sentir, ressentir, cennoître par le moien des sens. [...] 3) wino dobre ale w nim siarkę czuię; siarki w tym winie nie czuć [...]. T III 193.
◼
Przenośnie:
◼
Azaż to nie summa felicitas, y ktorey niechybnie postronne Nam zazdroszczą Narody, wśrzod wszystkiego Chrześciaństwa woiennych burzy y náwáłności placidem záżywáć tranquilitatem; In medio bellorum incendio, ktoremi wszystkie práwie y Sąsiedzkie násze pałaią gránice, nie tylko zapáłu ták uniwersalnego, ále y iskierki nie czuć. DanOstSwada 22.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]