W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 16.01.2023
CZWARTEK rzecz. m
Słowniki:
notują
Formy: lp M. czwartek; D. czwartku; B. uż. nżyw. czwartek; ~ lm B. uż. nosob. czwartki
Znaczenia:
»nazwa dnia tygodnia«: Czwarték/ Dies Iovis (...) Feria quinta. vide Sobotá Kn 107. Uskarżali się też j. k. mci urzędnicy na robotnika, że z niego według potrzeby skarb wygody nic ma, a to że wziąwszy miarki, we czwartek ani w piątek, ani w sobotę do robót nie zjeżdżali. InsGór 1661 68. Wzięlismy Chłostę we Czwartek załuymy za grzech y upokorzmy się Bogu w piątek. PasPam 265. Ktorzy się mieli za zwycięszcow we czwartek Ci w Sobotę zwycięzeni ktorzy we czwartek gonili Ci w Sobotę uciekali. PasPam 266. Ktorzy we czwartek cudze głowy Siągali, swoiey przed Szab[lą] Polską a Sobotę umknąc niemogli. PasPam 266. Ktorzy Chrzescianskiey krwie z wielkim appetytem we czwartek pragnęli swoiey się w Sobotę podostatkiem nasycili. PasPam 266. Pilnowałęm cię szczerze od przeszłego Czwartku. PasPam 279v. Chmiel cienkusz czosnek czwartek czynsz dászek [...] in u genitivum terminant. WojnaInst 29-30. U Dworu Nászego w Poniedżiałki y Czwartki Appártymenta bywáią. GazPol 1736_80, 4 nlb.. (...) czwartek po południu o czwartej godzinie strzymana będzie w żupie konferencyja respektem przebudynków tak dolnych jako i górnych. InsGór 1735 93. Co tydzień we czwartek po południu o czwartej godzinie strzymana będzie w żupie konferencyja respektem przebudynków tak dolnych jako i górnych. InsGór 1735 93. Czwartek, g. czwartku. Donnerstag. jeudi. T III 195.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: tłusty czwartek: Wczora tłusty czwartek bardzo był chudy, bom się tylko na godzinę zwlókł z łóżka do jmp. wojewody ruskiego; gdziem zastał i jmp. wojewodzinę kijowską, i p. wojewodzicową rawską, która się rozumiała być opętaną (i wszyscy tak twierdzili), ale nie jest. SobJListy 363. Z poczty krakowskiej pisano też tu rem curiosam, że tam w tłusty czwartek według zwyczaju swego owe baby, co wątroby smażone, pieczone na rynku przedają, poubierały się w srebrne łańcuchy i złociste suknie bławatne i bon tempo sobie wpół rynku krakowskiego z naporu czyniły, wina mając w konwiach, i kogokolwiek złapać mogły, jakiegokolwiek człowieka podobnego do tej kompanijej, i księdzom non parcendo, gwałtem brali onych i poili. SarPam 337. Po sejmiku następowały zapusty, a zatem i akt wesela Niemczewica, cześnika brzeskiego, z panną Korytyńską. Pojechałem tedy z Niemczewicem na tłusty czwartek do Boćków, ale tam nowa nastąpiła okoliczność, to jest, że Sapieżanka, podskarbianka nadworna lit., rozwódka z księciem Radziwiłłem, chorążym wielkim W. Ks. Lit., zakochała się w Mokranowskim, generale wojsk koronnych, tak mocno, że aż wariacja jej przypadła. MatDiar 323. ▲ Wielki Czwartek »pierwszy dzień Triduum Paschalnego poprzedzającego Wielkanoc«: Wiélki czwarték (...) Dies quinta hebdomadis sanctae (...) Dies coenae Domini (...) Dies necem Christi in cruce antecedens. Kn 1249. Báránki dáć skopić ná wielki Czwartek, tylko żeby sposobnemu y umieiętnemu sprawcy. HaurEk 103. wielki czwartek. der grüne Donnerstag, jeudi saint; jeudi absolu. T III 195.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: MM