W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 16.11.2019
BEGLERBEG rzecz. m
Warianty fonetyczne: BEGLERBEG, *BEGLERBEJ, BEGLERBEK, BEHLIERBEG, *BEJLERBEJ, *BEKLERBEJ, *BEKLERBEK
Słowniki:
SXVI (beglerbek), SWil (beglerbeg), SW (beglerbeg, beglerbej, bejlerbej), SJP (beglerbej, bejlerbej) notują
SStp, Kn, T, L nie notują
Formy: lp M. behlierbeg // beglerbeg // beglerbek; D. beglerbega; B. uż. żyw. beglerbega; N. beglerbegiem; ~ lm M. uż. osob. beglerbedzy // beglerbejowie // bejlerbejowie; D. beglerbegów // beklerbeków; C. beklerbejom; B. uż. osob. beglerbejów; uż. nosob. beglerbegi
Etymologia: <tur. begler begi 'tytuł namiestnika prowincji'>
Znaczenia:
»w Turcji osmańskiej: namiestnik zarządzający prowincją, wezyr prowincji«: O co, gdy się w po tem liście ekspostulowało, z tą deklaracyją list cesarza tureckiego nastąpieł, że posyła beglerbega uromielskiego z wojskiem na karanie i zniesienie Kozaków, chcąc ich szukać, gdziebysiękolwiek naleźli. AktaPozn I/1 449. Gdy po tym w kilka dni nastąpił z drugiej strony Dniestru na wołoskim brzegu JW Skinderbasza, beglerbeg bośnieński, hetman Najjaśniejszego Cesarza tureckiego, gdy się już wojska z sobą zeszły i do bitwy się już prawie miało, jeden do drugiego posły śląc dla utwierdzenia przyjaźni starożytnej, która się od dawnych wieków zachowała między Najjaśniejszym Królem polskim a Najjaśńiejszym Cesarzem tureckim i państwy ich, stała się umowa i postanowienie między nami. OssZPam 88. Beglerbegow trzech iest naywyzszych w Páństwie Tureckim, Rumel ski, Narolski, y Gołetski: á máią więtszą powagę nád inne wszytkie Básze. TwarSLeg 51. Mimo agi, wezery i tutejsze begi widzieć kazylaskiery, widzieć beglerbegi i wiele znacznych baszów; usiędą kadyje i przedniejszy czausze, toż inne gwardyje. TwarSLegK 184. W której sie co z grubszego wyparwiwszy szkole, do godności wszelakich otwarte im pole - Ztąd [ze sturczonych jeńców] chodzie, literaci, czausze i bedzy, wezyrowie i wielcy rostą beglerbedzy. TwarSLegK 214. Toż potem nie spuszczając najmniej z tej ochoty, Zygmuntowi trzeciemu jako znacznie stawał [Andrzej Leszczyński] przy Zamojskim w Wołoszech i jakie wygrawał, O cześć boską żarliwy i dostojność krzyża, Potrzeby z Beglerbegiem na on czas Kanyża. TwarSRytTur 113-114. [...] Wezyrazy iest tytuł Prymasa pierwszego Naywyzszych Beklerbekow, wynalezionego Od Amurata [...]. DrobOpow 7. Toć czynili Bassowie Wezyrowie, Czauszowie, Sandziakowie, Beilerbeiowie [oddali hołd Bohaterowi]. AndPiekBoh 14. Po Obrzezániu onym, gdy się gwáłtem przy mnostwie Iánczárow, on Bápptási z brzytwą począł przymykáć do moiey kiełbásy, w sile y zápálczywości zwyczáyney, ktorami przez czás nie máły wypádłá byłá z pámięci. wyszárpnąwszy zártko bystro wyostrzoną brzytwę, z ręku mowię onego Báppászego Fátowi, Plánetom, Ottománowi, Wezyrom Bászom Beclerbejom y Iánczárom wszystkim popryskowałem do samych uszu gęby. AndPiekBoh 110-111. [Na bankiet do Asswerusa] Nie ieden przybył Beglerbek y Pasza Kupa tytułow znacznych urzędowych. ChrośAm 1, XV. Teráz ledwo 12. znácznych [miast]; między ktoremi Stołeczne Kandya, Sedes Beglerbega, to iest, Rządcy Prowincyi, z Zámkiem y Portem mocnym. ChmielAteny II 441. EXTRA SARAIU URZĘDNICY są BEGLERBEIOWIE, niby Arcy-Xiążętá, wielcy, y Pryncypalnieysi Paszowie, Rządcy pierwszych Prowincyi, máiący pod sobą Sandziakow, to iest, niby Hrábiow, Stárostow kilkunástu, lub kilkudziesiąt, y intrátę, lub z Dobr pewnych, lub ze Skárbu, y Insigne trzy Bunczuki. ChmielAteny II 488. Potym upornie wziął to był przedsięwzięcie (a miał to z rady Arabow kochankow swoich) żeby z Constantinopola do Azyei wyiechał y w Damaszku albo w Halepie stolicę sobie założył, tu na mieyscu dwoch Beglerbeiow zostawiwszy Koniec 231.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
BEHLIERBEG
Znaczenia:
nazwa własna » - imię konia«: Konie Iezne [...] 5. Behlierbeg. ArchRadziw 1638 39, 1.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

Patrz *beg.
Autor: WM