Data ostatniej modyfikacji: 17.06.2020
Najwcześniejsze poświadczenie: 1611
Etymologia: <
łac. accidens 'przypadający'>
Znaczenia:1. »cecha, właściwość rzeczy niezwiązana z jej istotą«: [Planety] rożną formą substancyalną, accydensami, własnościami, á zátym náturą są nadáne. BystrzInfAstron M1v.
Ciężkość iest accidens tákie, według ktorego rzeczy materyalne uciążáią ná doł, ku centrum ziemi. BystrzInfElem R2.
W Eucharystyi zostaią accydensa przyzwoite chlebu y winu bez substancyi chleba y wina. BystrzInfElem Q4v.
O accydensach álbo przypadkach rzeczy materyalnych. BystrzInfElem Q4v.
2. »wydarzenie, przypadek«: O tej mdłości nie wiem, to wiem, że chory [Janusz Radziwiłł]; mógł jaki accidens przypaść, że z bólu mogła natenczas mdłość przypaść. ChodKor 82.
O prędką tedy tego posłańca proszę ekspedycję i którego proszę, aby mi oznajmić, co toś Wć miała za akcydens. SobJListy 156.
3. »dodatkowy dochód«: Także [oddaje się] kobietę Adamową Małgorzatę i córkę jej, tudzież syna jej [...] Także z młyna połowa akcydensu wszelakiego. InwKal I I, 747.
Gościniec wjezdny w mieście Pleszewie bardzo nadrujnowany z czynszem z niego należącym oddaje się, jako też generaliter wszytkie czynsze, akcydensa do tej majętności pleszewskiej należące ad extenuationem sumy wyżej wyrażonej wimpp. Cieciszewskim oddaje się. InwKal I 759.
Accidens podstarościego kościerzyńskiego: od kontraktu arendarskiego. InwPuck 134.
Jeśli zaś który z prywatnych, tej nie słuchając inhibicyi, sól swoją ku brzegom ujskim pomykać się waży, takową p. szopny konfiskować będzie, zabrawszy na swój akcydens
czwartą część et residuum in emo-lumentum thesauri cedet. InsGór 1716 82.
Imć p. podżupek Bartłomiej Skrzetuski rocznej płatności mieć
będzie 5 tysięcy tynfów i akcydensu od każdego końca soli na
kupca wydanej szostak bity l. InsGór 1735 93.
GAŻA WEZYRA z pewnych Dobr w Anátolii wynosi ná 20. tysięcy Tálerow bitych: ale akcydensow nie przeliczoná summa. ChmielAteny II 484.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz AKCYDENCYJA, AKCYDENT.