W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 25.05.2023
*EKSCES rzecz. m
Słowniki:
L, SWil, SJP notują
SStp, SXVI (?), Kn, T, SW (?) nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1628
Formy: lp D. ekscesu; B. uż. nżyw. eksces; Ms. ekscesie; ~ lm M. uż. nosob. ekscesa; D. ekscesów; C. ekscesom; B. uż. nosob. ekscesy; ekscesa; N. ekscesami
Etymologia: <łac. excessus 'odejście, odchylenie, zboczenie'>
Znaczenia:
»wykroczenie, wybryk, awantura, bezprawie«: [...] wolno puśćili Turkow dwadźieśćiá dwá/ ktorzy dla excessow osądzeni byli ná galery/ podług ich zwyczaiu. OpisGal A3v. Karanie zas było za excelsy [!] iuz niescinac ani rozstrzelać ale za nogi ukonia uwiązawszy włoczyc po maydanie. PasPam 54. Nie dla zadnego excessu ale z Samey tylko przeciwko Oyczyznie miłości [...] idę na Woynę. PasPam 134. Trzeba by nąm się uskarzyc owczoraiszy Exces co tu naszych pobito. PasPam 155. Niech z ktorey familii kto rebellizuie Monarsze swemu, y zá ten personalny exces będzie z całą swoią familią odsądzony od fortuny, honoru, szlachectwa. BystrzInfGeogr A4.
Związki frazeologiczne: ekscesy robić »zachowywać się niewłaściwie, wszczyna awantury«: Mnie kazano po staremu nieziezdzac dla porzadku nad Czeladzią że by Excessow nierobili. PasPam 64v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas