W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 15.02.2024
DUSZNO
w funkcji predykatywnej
Formy:
Znaczenia:1. »jest trudno oddychać«: Duszno tu/ v. Zaduch. Duszno mi/ tr.v. Dogrzewa mi. Kn 154.
Procz tych przestrog/ ktore są naypilnieysze te záchowáć potrzebá/ áby wschod był ná mieyscu otworzystym ták áby go z śieni y weśćiu szukać nie trzebá potym áby miał sklepienie nie niskie/ dla tym łácnieyszego idącym odetchu/ zwłaszczá gdy ich kupá idźie duszno więc bywa trzećia áby był dla odpoczynku przerywány. NaukaBud D2v.
Wójt się nieborak poci pod beczką jak w łaźni, I ci też, ile chcieli zażywszy przyjaźni, Rozeszli się do gospód i żona spod kadzi Capa swego, bo mu też już duszno, wysadzi. PotFrasz3Kuk II 529.
Czemu gorąco bez oddechu y duszno? Bo powietrze ktore iest we wnątrz bárzo się rozgrzewa, a serce nie ma ochłody, y ták gorąco y duszno. TylkRoz 178.
Duszno, adv. 1) bang, beklemmt als wenn man ersticken sollte. [...] 1) d’une maniére étoufante; si serré qu’on pense étre étoufé. [...] § 1) duszno tu. [...]
duszno mi. ich ersticke noch. je pense étouser.
T III 289-290.
Nie masz tam po co się tak bardzo kwapić; wiem, że dziś naprzykład psa, kota, nie będzie; pewnie iaką niezabawną Polszczyznę graią, słowem nie mogę mówić, żebym się wyśmienicie bawiła na tych spektaklach; w naszey loży duszno, nie bardzo iasno, a potym niewiedzieć iakoś tego roku nic nie zażywia, nic nie ostrzy chęci widzenia, y być widzianą. CzartAKKawa 35.
Skoro zaczęto grać musiałam wyysdź z loży, duszno mi było, a ia wiele byłam zjadła torcików pod czas obiadu, co mi nudność sprawiło, i tak zasłabłam, że mię wyprowadzono i zawieziono do domu, położyłam się tedy bardzo smutná. FiteProkopRozm 10.
2. »jest trudno, niebezpiecznie«: Znáć że było duszno Cezárowi. CezWargFranc 207.
[...] A to hultajstwo Co z Mansfeldem było w góry poskoczyło, Wszakże mu się i tam nieźle wygodziło; A to co z Branswikiem w stronę wyboczyło, Co żywo, jak mogło z zdrowiem uchodziło, Bo duszno było. DembPrzew 4.
A kiedy też duszno/ Kędysz y refugium, kędy securitas? Ieśli nie do obronnych Miast/ y fortec bliskich? OpalKSat1650 135.
Sámym Hárcownikiem Káżąc Hárcowniká/ Wźięto iák Pomykiem Przednich Kommuniká/ Pogáństwu onemu/ Aż ták duszno było/ Ze prześcia wzad swemu Szyki pomyliło. PieśńBer Av.
Jednakże Ciechanowieckich daleko większa partia była i Strutyńskiemu duszno było na sejmiku, przeciwko któremu i wyżej wyrażony Wawrzecki, stolnik brasławski, podstarości grodzki orszański, z Ciechanowieckimi złączył się. MatDiar 709.
3. »jest ciężko na duszy«: Nie potrzebá nam mowię tych y innych ná pámięć przywodzic przykładow; káżdy grzesznik ktory trwa w grzechách, ktory przestáie wcięszkich nałogách, á nie ma się do pokuty, do popráwy, ktory się sprzećiwia natchnieniom Boskim, nie ustępuie nic w zakamiałośći swoiey, żadnemu z tych iak kto się widzi być w grzechu, á nie chce się weń wkładáć, ale ma się do poprawy, do spowiedźi, zwykł do siebie mawiáć, cięszko mi, duszno mi, z tym grzechem iák z kámieniem ná duszy, á iak się wyspowiada, to mu się zda, iákby ciężaru naywiększego pozbył. SzembekSKaz D2v.
Duszno, adv. [...] 2) angstlich, bange. [...] 2) dans une grande anxiété; en grande solicitude; en grande transe. § [...] 2) duszno mi nie wiem czemu. T III 289-290.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]