ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 03.06.2009
KREW rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1624-1625
Formy: lp M. krew; D. krwie // krwi; B. krew; N. krwią; Ms. krwi
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: krew Barankowa: ▲ krew choleryczna, krew koleryczna: ▲ krew braterska: ▲ łożyć krew:
Związki frazeologiczne: nieść krew dla kogoś, nieść krew na ofiarę komuś za co: ◆ umoczyć się we krwi: Panie zachoway kopiiey cisnąc ktora by się nie umoczyła wekrwi Nieprzyiacielskiey. PasPam 107. ◆ krew lać: PasPam 147v. ◆ krew rozlać (sz. zm.): Piotr S. dla Owieczek Chrystusowych Siła biczow ucierpiał [...] Garło dla nich dał y rozlał krew. PasPam 196v. ◆ krew rozlewać (sz. zm.): Takich wiele widzę ktorzy Lancetem Francuskięm medyanne otworzywszy krew rozlewali, albo ich Cyrulik nieostroznie golił. PasPam 133. ◆ utoczyć krwie: Iuz nieraz wiadomo to iest Całęmu Woysku y Wodzowi memu nie skąpo dla Oyczyzny utoczyło się krwie. PasPam 133. ◆ krew burzyć: ◆ oblać się krwią »zbroczyć się krwią, przelać krew (w walce)«: Iuzes my tedy rozumieli ze po owych tak cięszkich pracach przyidzięmy na wytchńienie oblawszy się do Sytosci y swoią y Nieprzyiacielską krwią. PasPam 111. ◆ krew toczyć »odnosić rany, oddawać życie, ponosić śmierć«: I na tego [niedźwiedzia] przymioty kto się zapatruie Pewnie Szykow zdaleka nigdy nielustruie [...] krew toczy y Marsem się bawi. PasPam 270. ◆ napić się swojej krwi: ◆ napoić krwią miasto: ◆ pławić się we krwi: ◆ w powodzi krwie czyjej brodzić: ◆ we krwi (czyjej) brodzić (sz. zm.):
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: krew Pana Jezusowa: Słuchał królewic jmć [Władysław IV Waza] mszy u ś. Jędrzeja i tamże w kaplicy podziemnéj widział relikwią zacną krwi Pana Jezusowéj, która z boku Zbawiciela naszego wypłynęła gdy go Longinus rotmistrz włocznią przebił [...]. PacOb 150-151. ▲ nienasycony krwi (sz. zm.): Tu w polách rozłożystych ledwie przeyrzeć okiem Bissurmáńskich zástępow/ ktorych pod wysokiem Trzech stron świáta Arkturem krwie nienasycony: Ná onę ruszył woynę Ossman niezwalczony. TwarSLeg 18. Strászny iest nie nasycony krwie Chrześciánskiey hellou, i Krolestw pożerca Otoman [...]. PisMów II 392. ▲ nasycić się krwi (sz. zm.), nasycić się krwią (sz. zm.): [Polixena do kapłana Neoptolema] iużże się násyć szláchetney krwie moiey/ Nie zmieszkam ia srogości powolna bydź twoiey [...]. OvOtwWPrzem 527. Więc daley nie odwłaczay tey chwalebney chluby, Násyć się krwią moią y chwáłą mey zguby. CorMorszACyd 149. Ktorzy Chrzescianskiey krwie z wielkiem appetytem we czwartek pragnęli swoiey się w Sobotę podostatkiem nasycili. PasPam 266v. nasycić się. [...] fig. sich sättigen. [...] fig. s'assouvir, se rassasier de qu.ch. pomstą i krwią ludzką się nasycić. sich mit Blut und Rache sättigen. s'assouvir, se souler de sang & de vengeance. T III 945. ▲ krew Chrystusowa: Naszego ulubionego kommilitona [...] krwie Chrystusowey konserwowała kąpiel. PasPam 86v. ▲ bot. krew wróbla »ziele lecznicze«: krew wrobla na to dobra, ktorey názbierawszy y ususzywszy, utrzeć na proszek przydawszy Cynamonu. VadeMed 224. ▲ obmyć krwią, obmyć we krwi: Wszák ci Sława y Honor, milsze niż ia były, Gdy dla nich ręce się twe, w moiey krwi obmyły, Y żeby ná Honorze nie odnośić szkody, Wyrzekłeś się miłości, twey smáczney nádgrody, A teraz o tę sławę, ták widzę dbasz máło, Ze chcesz umyslnie przegráć, á coż ci się stáło? CorMorszACyd 180. Niejeden usarz kopije we krwi pogańskiej obmyje. StanTrans 110. Rzymską krwią obmyć pragnie swoie winy; Postronne zaraz pierzchaią Narody, Sami Rzymianie idą wśiekańiny Przez krwawe Jędze poduszczeńi wprzody. MayChrośSup 73. Krwiąbym obmyłá twoiey náłożnice, Niewinne moie, y wstydliwe lice, Ktroych odmiánę, y wdźięk porzucony, Przez iey wszeteczne czuię zabobony. OvChrośRoz 81.
Związki frazeologiczne: wylać (czyją) krew (niewinną): ◆ szafarz krwie czyjejś »osoba mająca prawo rozporządzania czyimś życiem (czyjąś krwią)«: WMM Pana iest vokacyia roskazać mnie iest wypełnić kozde WMM Pana iako szafarza krwie moiey roskazanie. PasPam 159v. Powinność to iest nasza poddanska exequi Mandata Waszey krolewskiey MSCi Pana mego Miłosciwego protunc wielkiego Wodza y Safarza krwie naszey. PasPam 240. ◆ bronić się do krwie ostatniej »bronić się do końca, nie poddawać się«: A przecię ma bydź taka w nas ochota Ze niekochaiąc tak o slep zywota Iako naydłuzeÿ bronic się mozęmÿ, Do Krwie ostatnieÿ, poki tylko thnięmÿ. OblJasGór 131v. ◆ myć ręce we krwi »zabijać lub być winnym czyjejś śmierci«: CerOkol 78.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: