Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1613

Formy: lp N. sprawą

Znaczenia:

»czyn«: Opisánie krotkie Zdobyćia Galery Przednieyszey ALEXANDRYISKIEY, W Porcie v Metelliny; Zá spráwą dzielną, y odwagą wielką, Kápitaná MARKA IAKYMOWSKIEGO Ktory był więzniem ná teyże Gálerze, Z oswobodzeniem 220. Więźniow Chrześćiáń. OpisGal A. KTożkolwiek sie przypatrzy wesołemu y zacnemu temu Aktowi przyznáć káżdy muśi/ że nie rozumu ludzkiego/ ále sámego wszytkiego świátá Tworce spráwą/ gdźie zá spráwą miłośći/ iáko sercá y myśli wzáiemne sie łącżą. SpiżAkt C3v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ sprawa alchimiska: [...] spráwą Alchimiyską bywa z tego ziela/ iáko z inych wielu Elixir [...] tym sposobem. SyrZiel 175.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ garłowa sprawa (sz. zm.) »czyn, za który grozi kara śmierci«: I Adam dotąd nie wiedział, że nagi, Aże wziął jabłko od żony w posagi Z obwarowanej zakazem jabłoni; Dopiero wstydem podchodzą mu skroni, Kryje się biedny i listkami z drzewa Swoję i z żoną sromotę odziewa; Ale to próżno, bo wedle zwyczaju Gardłowej sprawy poszli na śmierć z raju. PotZmartKuk I 615.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ sprawa boska: ▲ niesłuszna sprawa (sz. zm.): Ten jest właśnie, a nie inszy, który mnie już przez pięć niemal molestuje w pewnej sprawie, dość niesłusznej. LubSArtPol 237. [...] przypisuie [do grzechów] y ten, ktory passim dominatur w ludziach wielkich, to iest, Instancyą y usilną promocyą zá przyiaciołami w niessłuszney sprawie dawać, przeciwko tym ktorzy ią maią spráwiedliwą. JabłSkrup 63.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ dojśc z kimś sprawy: Nie pewnie tu rzecze [wojewoda] dondziecie [z] sobą sprawy kiedy ten od iezdza a ten przyiezdza. PasPam 115.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Powodzeniem ludzié spráwy miérzą/ nié mądrem baczęniem. KnAd 916. ● Gmatwáć rzéczy/ sprawy. Siła ná się brać/ á nié rospráwiać. KnAd 257.