Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»duchowny katolicki«: Miałem był księdzem zostać, jużech akolitem, Co pocznę, wszystko dobrze, tak tym, jako i tym, Trafia mi się po prawdzie niezła prowizyja, Ba i gniewa się czasem, gdy ją człowiek mija. SynKlechGrzesz 391. Ksiądz/ v. Kapłan. [...] Książę. Kn 329. O Xieze kurzeiu gdy bym iabył Męrzęm tam tey Zony a wiedział o takich Amicycyach Iako y tamten Nieborak dowiedział się Znalazł by ia nacię Sposobu że bym z Ciebie uczynił Prawdziwego kapłona y Potrafił wto że bys był Namiesnikiem Mądrego Orygenessa co się to z cudzemi delektuiesz drobiaszczkami. PasPam 193. Tu będzie ná mię okrzyk: Co to po tym, Księdzu, w Poselstwá się wdawáć, legácyiámi się báwić? lepiey pilnowáć Kazánia, Brewyarzá, Mszy! MłodzKaz IV, 199. Ksiądz. Xiądz [...]. T III 669.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ ksiądz komunista »bartolomita mający święcenia kapłańskie«: Ksiądz Giżycki wziął z sobą jmć pana Wacława do Brzeżan, gdzie poszczwany psem od swego swywolnego kondyscypuła, spadł z schodów z trzeciego piętra na posadzkę ceglaną i był za umarłego rozumiany, ale gdy księża komunistowie przed obrazem Najświętszej Panny Salve Regina, prosząc o zdrowie dla brata mego, śpiewali, brat mój bez żadnego kalectwa i słabości zdrowym został. MatDiar 37. ▲ ksiądz franciszkan »franciszkanin mający święcenia kapłańskie«: ▲ świecki ksiądz »kapłan diecezjalny«: [...] jeżeliby śię z Klasztorze nie znalazł Szlachccic, tedy nakazano, żeby z inszego Klasztoru wźiąć teyże reguły Professa lub świeckiego Xiędza z kondycyą żeby uczynił Professyą. ŁubHist 191. ▲ ksiądz aptekarz: Tegosz cięszko na bok puł nocy zapadłem posyłałem karete po Xdza Aptekarza ktory przybywszy pomogł mi barzo ze w godzinie ulzyło. SapADiar 145.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Kto się chce mieć dobrze ná dzień/ niech sobie gęś zárznie/ kto ná tydzień/ niech wieprzá zákole/ kto ná miesiąc/ niech wołu zábiie/ kto ná cáły rok/ niech żonę poymie/ á kto do śmierci/ niech Xiędzem zostánie. RysProv VII, 5. ● Do tego Mieszczanin, iedynaka Syna maiąc ná Szkoły my łoży, nie dla tego, áby wyperfekcyonowawszy się w Náukach, mogł prodesse sano Consilio owemu Miastu, ále áby został Xiędzem, trzymaiąc sie pospolitego przysłowia, kto ma Xiędza w Rodzie, temu bieda niedobodzie. GarczAnat 199.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ ksiądz biskup: [...] iest wnim [bractwie] bárzo wiele osob znácznych/ stanu wszelákiego/ y Legatow Papieskich kilka/ y niemal wszyscy teraznieiszy Jch MM. Xięża Biskupi/ á náwet y sam Krol J[eg]o M. z Krolową Jey M. y zpierworodnym Synęm Krolewicem Je[g]o M. Władysławem. SzemGrat 326. Ordinowano do mnie dwuch kanonikow ImX Karpia Sekretarza y ImX Puzynę kantora z podziękowaniem iż wziąłem hanc Prowinciam na Siebie pomiarkowania IchmCw Xięzy Biskupow wespoł z Prześwietną Kapitułą [...]. SapADiar 95. Krol nam dawszy miłą krotką audyencyą, Senatorow przytomnych wokował, miedzy ktoremy Xiądz Biskup Płocki ze wszelkim respektem rzetelnie Krolowi powiedział, że będąc mało Senatorow, conveniret na dzień iutrzeyszy odłożyć rezolucyą Posłom. KonSRoz 70.