Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: *DZIĘGA I || DZIĘKA II

Słowniki:
SStp (dzieńga) notują
SXVI (?), Kn, T, L (?), SWil, SW, SJP nie notują

Formy: lp M. dzięka; ~ lm N. dziękami

Etymologia: <rus. dáha>

Znaczenia:

»rzemień, knut, arkan«: Owi astrachan[s]cy kałmucy zgineli cozmy się ich lękali y powiadali Ci Co Ich bili [...] ze nieumieli nic y owszem począwszy się trohę zrazu uwijac z Swemi Dziękami [!] ieszcze prędzey pirzchali nizeli Moskwa. PasPam 109. Magnificat byś poprawował prawie, Dzięka czy cięga byłaby na ławie. BarŁNowBar I 475.

Słowniki:
Kn, SW notują
SStp (?), SXVI (?), T, L (?), SWil, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1609

Formy: lp M. dzięga; ~ lm M. dzięgi; D. dziąg; B. dzięgi; N. dzięgami

Znaczenia:

1. »kopiejka«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dzięga srebrna: Dźięgá srebrna/ grosz Moskiéwski ábo pułgroszá/ Sestertius, vel argenteus nummus Moscouiticus [...]. Kn 162. Dźięga śrebrna; kopiyka. ein Copicke, Coyeichen, kleine Ruszische Silber=Munsze. copec, petitr monoië d'argent en Russie. § w rubel sto dźąg wchodzi. T III 307.

2.przen. »pieniądz«: A co żonek y pánienek/ co srebrá y złotá/ Koni/ dziąg/ y szat kosztownych/ od pereł robotá/ Poginęło dla niecnoty Szuyskiego kłopotá. PieśńSzuj Aij. Wiádomość przyszła/ iż Niemcy odstąpili Skophiná/ áż z Moskwy dzięgi przysłano záczy[m] powrocił ich znowu do siebie Skophin. BielDiar Aiijjv. Gotowe masz na derech nasze te szołhery, Na kazubales dzięgi i lewki, talery. WitPierKontr 330. Głupiś, aleś bogaty; chłop, ale masz dzięgi; Nie nowina to bywać purpurze z siermięgi. PotFrasz4Kuk I 291. dźięgi fig. Geld fig. déniers, mitraille, argent § mieszka dźiękami napełnił, ale nie dźięgami. T III 307.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ mieć dzięgi: ma dźięgi. er hat Phennige. il a de la mazille. T III 307.