ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Data ostatniej modyfikacji: 07.07.2022
Warianty fonetyczne:
WIERZCH || WIERSCH
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1612
Znaczenia: hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiNie widzisz, jako z wierchu onej skały (ile mu przeszłe gony wytchnąć dały) ostrzy nos znowu o krzemień opoczny, obróciwszy wzrok do knieje północnéj?
MiasKZbiór 231.
...zaraz zaprawdę pokaże się, w jakim błędzie zabawiają się oni, którzy szacują człowieka nie z tego co sam jest, ale czym z wierzchu upiękrzony jest, to jest bogactwy, i drugimi szczęścia mataninami... BirkBaszaKoniec 264.
Od głowy ná doł do związow/ do stáwow spadáiąc/ miedzy błonámi guzy robi/ członki kurczy/ kośći z stáwow wysádza/ áż dźiurkámi głownymi ná wierch z włosámi przedárszy się/ sznury y kozuby zlepia się/ y bolow uwolnia. PetrJWod 22.
Wszytkie [galery] ze spodu czarno, a ku wierschowi rożnemi farbami malowane były te naves... MiasWLeg 58.
Iest bowiem , tákich siełá żeby ludzi zwiedli Krzyż wierzchem noszą? PotPocz 104.
...Pierwej mię ziemia poźrze, pierwej w grobie ciało W proch się obrócić może i będzie próchniało, Pierwej niebo poroście trawą, a na ziemi Gwiazdy będą świeciły, pierwej zielonemi Morze drzewy obrośnie, a wysokie skały Będą ostrymi wierzchy niebiosów sięgały, Pierwej wilków kozłowie bić będą brodami, A psów będą doganiać jelenie rogami... ZbierDrużBar II 599.
...Zurich 55 Kanturia 83 Kantyn K. 241 Kap Biały 241 - Czarny 241 - Dobrey nadziei 241 - Du Nord 249 - Kin 94 - Nez 95 - Nord 95 - o trzech wierzchach 241 - Verd 241 KARYNTYNA Pr. 46 Karleby 99 Karlostad 220 Karlsham 99 Karlskron 99 Karmarten 83 KARNIOLA 46 Karon B. 35 Karpackie G. 165 Karpagoł 104 Kartagena... SzybAtlas 238.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
WIERZCHEM
w funkcji przysłówka
Znaczenia:1. »powierzchownie, płytko«: Ale niechaj narzeka, aż się nazad wrócę, A teraz do Rugiera znowu się obrócę, Który po długiem brzegu pojeżdżając rączo, Kwapił się w południowe najwiętsze gorąco; W pagórek uderzone nazad się wracały Promienie, od nich wierzchem drobne piaski wrzały Zbroja na niem od słońca tak się rozpaliła, Że się ledwo nie w ogień wszytka obróciła.
ArKochOrlCz I 205.
W ten czás (ták to zápewne mieć chcą) kiedy w ćiáłá Człowiecze/ krew się wierzchem pod skorę vdáłá/ Murzyńskich ludźi czarne fárby pobrudźieły. OvOtwWPrzem 64.
Tak ci i człowiek, skoro fortuna mu z głowy Bieżącej wody prądem rozum spłucze zdrowy, Skoro go nadmie pycha czczym wiatrem swawolna, Stoi jako próżny kłos, jako beczka solna Płynie wierzchem; a że go widzą, że go chwalą, Puścił się za znikomej ambicyjej falą. PotFrasz1Kuk II 120.
2. »bardziej niż całkowicie, "z górką", więcej niż by się wydawało mieścić«: Ale skoro ją z wierzchem łaską swą nasypie, I naszej się dostanie wilgotności Lipie. PotWoj rkp II.
COMBLER [...] WIERZCHEM, Zogorą [z górą] co ze wszystkim napełnić. DanKolaDyk I, 323.
Ktoremu pożyczając strychem namierzą, a kiedy oddawać będzie, z wierzchem odbierą dla dalszej konserwacji zboża tego. SapMWilkKutrz 315.
3. »o jeździe konnej«: Jázdá/ iezdá/ iezdni żołnierzé abo ludziá wierzchem iádący. Equitatus [...] Copiae equestres. Kn 239.
Koń wierzchowy/ do iázdy wierzchem dobry. Vector [...] Veredus [...] Celes. Kn 296.
Odpowiedział JEoMc Pan Kamieniecki, w Karecie, nie wsmak to im było, y radzili iechac Wierzchem podług zwyczaiu... PiasRel rkp k. 54.
...wierzchem iadę/vide konno... SzyrDict 478.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]