Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1669-1677

Formy: cz. prze. lm mos 3. os. wierzgnęli; ~ cz. przy. pr. lp 3. os. wierzgnie; ~ im. uprz. wierzgnąwszy

Znaczenia:

1. »o koniu: wyrzucić tylne kopyta z zamiarem kopnięcia nimi na znak buntu, niezadowolenia.«: Brat krakowskiego żołnierz kanonika, Widząc u niego raźnego konika, To prośbą, to nań za pieniądze godzi. Ksiądz go nie chce zbyć: „Lekko — mówiąc — chodzi; Żadnego nie ma do siebie narowu, Nigdy nie wierzgnie, posłuszny i słowu, Nie tylko prętu; szłapi co się tycze, Na nim pacierze mawiam kanonicze. PotFrasz4Kuk I 253. Ale gotowy koń, oba nogami Wierzgnie, i chluśnie tak potężnie wilka W pysk, aż mu zębow wylećiało kilka, Potym odskoczył rzyzwo i obrotnie, I susy robił, rozśmiawszy śię, lotnie. Niepoprawne zródło .

2.przen. »zbuntować się, sprzeciwić się, okazać nieposłuszeństwo«: Zgadza się to tedy ze mną, żeby tych ludzi nie gromadzić do kapy, chyba koło samej Warszawy przy bytności Króla JMci, żeby zaś nie wierzgnęli. SobJListy 116. I gdzie Kozacy tak długą swąwolą, wierzgnąwszy panom, nabyli swobody, prócz samopału nie znają się z rolą, kto by się takiej mógł spodziewać zgody, że teraz Lachów niż Tatarów wolą? PotMuzaKarp 34.