Data ostatniej modyfikacji: 12.10.2023
KADI rzecz. m
Warianty fonetyczne: KADYA, KADY, *KADEJ, *KADYJ
Słowniki:
SXVI (kadej, kadus, [kady]), SWil, SW (kadya), SJP (kadi, kady) notują
SStp, Kn, T, L nie notują
Formy: lp M. kadya // kady; D. kadya; kadeja; B. uż. żyw. kadya; N. kadym; ~ lm M. uż. osob. kadye // kadyowie; kadyjowie; N. kadyami
Etymologia: <tur. kady 'muzułmański sędzia; hist. starosta na czele okręgu'>
Znaczenia:
prawn. »w Imperium Osmańskim: sędzia«: Dziewka [...] przeklinać kadya poczęła. [...] Kady i słowa nie rzekłszy a wszystko prawie połknawszy, poszedł. SaadiOtwSGul 181. Dziewka już przeczuwawszy o zamysłach kadyowych [...] przeklinać kadya poczęła. SaadiOtwSGul 181. W mieście Hemedan nazwaném, był kady [wójt] uczony, ale młody. SaadiOtwSGul 181. Do łaźni dziewka z matką idąc, z kadym się potkały. SaadiOtwSGul 181. Szedł skarżyc do kadya na konowała. SaadiOtwSGul 210. Pozwał Zyd Chrześciániná do Kádeia Turczyná. Sędzia wysłuchawszy rzecz/ táki dekret dał. PetrSEt 390b. Kádyiowie pod sześćią Chorągwi iednákiemi/ konno/ mieli mituki z frándzlą y z kutasámi błękitnymi [...]. StarWyp C2. Krewni zowią się Ulan, Szlachta znácznieysza, Murzowie [?], Sędźiowie Kádye, Rządcy Begi, Brácia Soldan [u Tatarów]. ChmielAteny II 452. Do niego [muftego] náleżą wszyscy Duchowni Ottomańscy, iako to Kádyleskier. Naywyższy Sędzia Woyskowy [...] Kadyowie Sędziowie Miast, Wsi, Powiatow. ChmielAteny II 485. Kádya w Księgi wpisuje [ślub turecki] ChmielAteny II 494. W stan Małżeński wstępują Turcy przed swemi Kadyámi, to iest Sędziami (bo y ci u nich Duchowni). ChmielAteny II 494. Tenże Rykot świadczy, że Kadyowie, alias Sędziowie Tureccy sekty Muzerynow, także Stworcy Nieba y Ziemi, nie wyznaią: ád colorem tylko żyią, w rzeczy samey Niezbożni, Bezbożni. ChmielAteny1755 I 1150.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: MBM