Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»ogładzić, ucywilizować«: Zwycięstwá y zabiegi miedzy narody obce/ siłá ku temu pomogły/ przestáwáiąc álbowiem/ y towárzystwo z nimi wiodąc/ pozbyli [Turcy] siłá grubych nałogow z Scythiey z sobą wyniesionych. Woyny też y Tráktáty z Chrześciány ták ich wypolerowáły/ że się dziwić nie trzebá/ kiedy się pod czas miedzy nimi godni ludzie znayduią. RicWielJMon 200. Prosty to bardzo był przedtym Národ; te ráz od Piotrá I. Alexiewicza wielki wziął poler, ktory w młodym wieku Austryą, Saxonią, Prusy, Belgium, Hollandią, Anglią, Fráncyą ciekáwie zlustrowáwszy, z tamtąd Ludźi polerownych, Magistrow Rzemieśnikow in omni arte doskonáłych do swego sprowádził Państwa, y przez nich Moskiewskich grubianow wypolerowáł, otworzył Szkoły polityczne, Seminaria dla polerowánia Szlachty, w Piśmie y Polityce; pozákładał nowe Miastá, Fortece, Handle, nowe wystáwił Okręty, y Woysko w regularny Cudzoziemski tryb wprowádził, Cudzoziemcow promowuiąc ná szarze, á w Państwo rządow Politycznych wniosł Politykę; ktorey ta przedtym nieznáła, ani słyszáła Nácya. ChmielAteny II 432. To się teraz dzieie na nowym świecie, gdzie Chrześciańskie zapadszy okręty, wypolerowały dzikie owe ludzie, i tak do wiary S. iako do dobrych przyuczaiąc obyczaiow, á lubo ich wiele wpierwiastkach przez woynę wyniszczą, przez nowe iednak słobody i osady znow rozmnożą, i napełnią krainę [...]. KryszStat 163.

WYPOLEROWANY
im. przym. bier.

Formy: lp M. m wypolerowany; lm M. mos wypolerowani

Znaczenia:

»doskonale coś znający, doświadczony w czymś, wyćwiczony w czymś«: PRawdá istotna y wszem Monárchom dobrze wiádoma/ nie tylko teraz ále y zdawná sławá y męstwo Polskiego walecznego Narodu/ że rádzi ták sobie sami/ iáko y obcym wiáry/ y słowá dotrzymáią/ iák ludzie Chrześćiánscy y dobrzy Káwálerowie/ zdawná w dziełách Rycerskich od przodkow swych zápráwieni/ wyćwiczeni/ y wypolerowáni/ bo sie ledwo nie nágo w polu mężnie wszedzie potykáią/ piersi y czołá swego nádstáwiáiąc/ y ták szeroko gránice swe rozpościeráiąc. NowinyMosk B3v. A praeceptor niepodłą wypolerowány Minerwą; máiąc dowćip Młodzieńcá doznány, Y mądrość, z tych Páńskich słow vważa to snádnie, Ze mu zá powieść prawdy, włos z głowy niespádnie. DamKuligKról 25.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]