Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: AMNESTIA, AMNISTIA

Słowniki:
SXVI (supl.), L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują

Formy: lp M. amnestia // amnistia; D. amnestiej // amnistiej; amnestii; B. amnestią // amnistią; N. amnestią; Ms. amnestiej

Etymologia: <łac. amnestia, z gr.>

Znaczenia:

1.prawn. »darowanie kary, zmazanie win, ułaskawienie«: P. Hetman [...] perswadował Boiarom Stołecznym zeby przez amnistią rzeczy przeszłe darowawszy niesczęsnym czasom Braterskie ich [boiarów z wojsk imperatora] przyięli. ŻółkPocz 37-38. W roku 1607. y coż czynili heretycy naszy Rokoszanie/ gdy puściwszy poprawę Seymow y Senatorow/ brzydką religią swoię kacerską/ szablami y kopiiami stawiali na nogi? skriycie pod amnistyą te hańby wasze. BirkEgz 11. Piszą z Kándiey że Bászá Portugálczyk poturczony/ publikował Amnistią dlá chłopow rebelizantow. MerkPol 308a. Prawa nie tak każą, ieżeli Amnystia nie ma mieysca. LubJMan 127. Aby ta amnistyja jako fundament grontownego uspokojenia między stanami R. P. przyjęta et in volumen legum była wpisana, starać się będzie jm. pan poseł. AktaKrak III 151. Amnestia aby według traktatu in Volumen legum wpisana była, która nie ma okrywać żadnych długów. MarkZap 56-57. Szlachta ktora z Kozakami trzymała dotąd, żeby miała amnistyą y przy swoich honorach została. HistBun 24. Chcesz abyś z wszystkiego wyszedł, aby sprawki twoie Amnistyią okryto, milcz, nie żarz się, nie żurz się. MłodzKaz I, 417. Ani dzięki ani nagrody nie pozwolono Koniuratowi ale tylko samey amnistyey. ChrośKon 91 marg. ChrośKon 91 marg.. Criminalia nie powinny wchodzić w amnestyją. DiarSejm 259. Ta naybarziey niektorym nieprzeskoczona do Buławy zdaje się przeszkoda, że Poniatowski nie podpada pod Amnestyą tak rady Warszawskiey Anni 1710. iako Anni 1712. KonSRoz 12.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ amnestia generalna (sz. zm.): Z klemencyjej i dobrotliwości wrodzonej J. K. M., p. n. m., wojsko związkowe amnestyją generalną pokryje. AktaKrak III 119. Król P. N. M. wszytko cokolwiek Pańskich Jego dochodziło uszu w jedno generalnej amnistiej zawinąwszy brzemię pogrążył. PotWoj Xv. Drugi Proiekt względem amnestyi Generalney także czytano z wyżey wyrażoną klauzulą. GazPol 1736/2, 1.

2. »przebaczenie«: Niech jakie odpusty amnistya szerzy, Nie rychło p[o1roście, kto z cnoty się wypierzy. PotFraszBrück I 334. Sprawiedliwości Boskiey urząd tego potrzebuie [...] aby inaczey postępowano z tymi/ ktorzy po grzechach z niewiadomości popełnionych [...] zupełną amnestyą odbieraią/ a inaczey z poddanymi zdraycami/ ktorzy [...] umyślnie zdradzać go [Ducha Św.] śmieją. BujnDroga 100-101.

3. »zapomnienie, niepamięć«: Znalazłem [w Hrajnie) jp. Sapiehę stolnika w. księstwa litew., z którym dawna przyjaźń wznowiona, a wszelkie ab utrinque urazy w amnestyą puściły się. ZawiszaPam 63.