ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Data ostatniej modyfikacji: 12.05.2022
Najwcześniejsze poświadczenie: 1617
Etymologia: <
łac. Amor, amor>
Znaczenia:1.mit. »rzymski bóg miłości, Eros«: Dobry mistrz Amor, dawno zwyczajony, nauczy mówić język nie ćwiczony [zakochanego]. TwarKLek 23.
Na co się wtenczas matka zapatrzyła, gdy cię, tak śliczne stworzenie, zrodziła, Zosieńk[o] grzeczna, boś ty Amorowi barziej podobna, niźli człowiekowi. TwarKLek 27-28.
◼
Przenośnie:
◼
Zawsze też Amor twój ode mnie stronił, Póki mię przed nim Wstyd wrodzony bronił; Niedługo jednak, jakoś mu doradził, Twój się Kupido z moim Wstydem zwadził. ZimSRoks 122.
2. »miłość do innego człowieka«: Pisze [wojewoda krakowski] ze zKrolem teskni bez powrotu naszego, czego Amor przyczyną. OpalKListy 333.
◼
Przenośnie:
◼
Amor [mówi] Iuzesmy na plac przysli chcesz zeby prawdziwie Aby grzech z granic twoich Ustąpił. KodKon 145.
3.ekspr. »mężczyzna będący obiektem czyjej miłości; ulubieniec«: Trudno wygładzić z pamięci Oyczyzny naszey tanta w Domu tym nomina owych Amorow, co iey byli amores, owych Gratusow co tak grati w oczach Jey żyli, owych Felixow co iey tak feliciter służyli. DanOstSwada II, 79.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Znaczenia: »romans, romanse, miłostki; miłość zmysłowa; pieszczoty«: Ten list dostał się w ręce oica me[go], ktory obawiaiąc się aby mię one niezwyczajne moiei młodosci amory, nie odwiodły od przedsięwziętei drogi do sławy y zasług [...] napisał do mnie list. OssJŻyw 41v.
Iezeli tez twoy Pan syn urodziwy bedzie I nadobny bacząc ze płeć go biała lubi Zaras sie do zalotow bierze do amorow. OpalKSat 81v.
Brat nasz znalazł według wojennej pory Nowe amory I stacza, idąc w posiłku do Litwy, Z dziewkami bitwy. MorszAUtwKuk 333.
On do Syriey ziechawszy z Kleopatrą amory odnawia. ChrośKon 426, IX.
Bohatyr straszny amorami melankolizuie. AndPiekBoh 152.
Y ten niech bannizuie poboczne amory, Kto chce z dziatek własnych w domu swym podpory. GorzWol 88.
Melissa zezwoliła na wszytkie iego [czarta] Amory y oddawszy mu duszę, y ciało, prosiła go o to zeby miedzy wszytkiemi Mniszkami naypiekniey spiewała. HistŚwież 497.
Jakie częstokroć bywaią zabobony, urokow zamawianie [...] Amorow niepodczciwych utrzymywanie. BystrzInfAstrol 13v-14.
Henryk VIII. Krol [...] amorami Bolenii metresy zaślepiony, Lumen Wiary s. stracił. ChmielAteny II 283.
Kiedy Szalenstwo z Trunku wyciżdanych [wyuzdanych] amorow organki w głowie pomięsza: to tak amanti amenti daway codziennie ośley krwi suszoney. BeimJelMed 417.
O amory bezecne! o własności cudza! Jak was szatan subtelnym sposobem ułudza! DrużZbiór 99.
◆
Związki frazeologiczne:
◆
z kim amory płodzić »uprawiać miłość«:
Nie czas Duglassowi y inszym z swemi Zonami amory płodzic, kiedy mars z obu stron srozeie. HistBun 40v.
◼
Przenośnie:
◼
[Zefir do róży:) Wiedz, że też y Ja mam swoie amory zbyt delikatne, zrzędne, fantastyczne. DrużZbiór 236.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]