Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: MYDLARZ, MYDLIARZ

Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. mydlarz // mydliarz; D. mydlarza // mydliarza; B. uż. żyw. mydlarza; ~ lm M. uż. (n)osob. mydlarze; D. mydlarzy; B. uż. osob. mydlarzów

Znaczenia:

1. »rzemieślnik wyrabiający mydło lub sprzedawca mydła«: A słyszę, pijanice różnie ją nazwali. Mydlarze dymem, krawcy bachową ofiarą, Drudzy miodem, kusznierze kozią jakąś parą. WodGorzBad 2. Godzien nurkowie mędrszemi sie zstają, Choćże im głupstwo mądrzy zadawają. Przedtem mydlarzów predykantów mieli, Teraz balwierza za ministra wzięli. Wierę, nurkowie nieźle postępują, Gdy tak swą wiarę dobrze promowują. Ów mydła doda do wymycia wiary, Ów będzie płokał trzydzieste ofiary Po lat trzydziestu. PaszkMrTrybKontr 252. Prásoł ktory solą kupczy/ po złotych cztery. Tákże Mydlarze/ inni wszelácy Rzemieślnicy/ ktoregokolwiek Rzemiesłá w Mieśćiech: Kráwcy ktorzy iedwabne rzeczy robią/ toż Szwiec co Száfianem y Kurdybanem robi. KonstSejm1626 26. Mydlarz [...] Saponaeus, saponarius. Kn 438. Słowykosci. drugdy Słowykowscy, ze gębą kować umieli dobrze, ala ręką zlie. Tych ociec mydliarz beł w Crac. na S. Jana ulicy podle rogu od Tysiączney podle circa 1605. Trzech sinow zostało te[g]o mydliarza, a dziewki wdomu tęm kurwieły sie. przedali beli ten dom: potym y iusz kamięniczka wtęm miescu staneła. Ci mydliarzowi synowie Korzenie przedawali na Rogu pod starą Kamienicą w Crac. J roznemi Gandlami bawielisie. TrepNekLib 346. Mieszczánie Kopenhagscy ten w nagrodę szaloney w tey spráwie przysługi swoiey, pozyskáli przywileiek, że im wolno szpadę u boku nośić, y ztąd nie obaczyć tám teraz ládá mydlarzá álbo partaczá szewskiego, tylko choć u wytártego boku, z lichotą szpádźiska iákiego. PotulHist 272. Mydlarz. Seifen-Sieber. savonnier, faifeur du savon. T III 878. Trafiło się w iednym zgromadzeniu ubogich, gdzie był kowal z szewcem, dwu rzezników, krawiec z trzema karczmarzami, tkacz, ciesla, kominiarz, kupczyk, garbarz, konował, i mydlarz z pasamonikiem; że rozmawiali z sobą o doli, i niewygodach stanu swego. WłodekNauki 147. Maią one też samę skrukturę i pożytki co piece pod garncami i kotłami, które wiadomo iak są użyteczne w wielu manufakturach, iako to: u praczek, u farbierzow, u kapelusznikow, u mydlarzy, toż po browarach, rządnych klasztorach, i gdzie tylko przy iak naymnieyszym ogniu wiele gotować muszą. ŚwitBud 175.

2.przen. »człowiek upiększający rzeczywistość kosztem prawdziwego wizerunku«: Słysz, idąc álbo się wracáiąc od Poslow Perskich, ieżelibyś potkał owego Kosarzá Sáturnusá, álbo Fárinniká Iowiszá, álbo śiepáczá Marsá, álbo Mydlarzá Appollá, álbo owę śiedmi Zántuzow wszetecznice Venerę, álbo Złodźieiá Merkuryusá, álbo owę Czárownicę Diánnę roskaż áby się niebłąkáli około pierwszego obrotu, dłużey rozśiewáiąc furfánterye, bo ich każę ná pał powbiiáć. AndPiekBoh 16.