W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 04.04.2024
PRZEMYWAĆ czas. ndk
Słowniki:
SXVI, L (XVI), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują
Formy: bezok. przemywać; ~ cz. ter. lm 3. os. przemywają; ~ cz. prze. lp m 3. os. przemywał; lm mos 1. os. przemywaliśmy; ~ tr. rozk. lp 2. os. przemywaj; ~ im. wsp. przemywając
Znaczenia:
1. »przepłukiwać wodą lub innym roztworem myjącym«:
Rekcja: co; czym || w czym
Chwalebny iest zwyczay przemywać w kilku wodach ziarna plamiste; lecz trzeba też potym napawać one wodami maiącemi solne partykuły, y przez wodę wapienną, iakośmy iuż powiedzieli, przepuszczać. DuhBrzPDzieło 466. Jeżeli nasienie będzie plamiste; trzeba naprzod przemywać ie w kilku wodach czystych poty, aż żadney czerni nie będzie na nim widać, potym zaś do ługu z sypywać; ieśli nasienie plam czarnych na sobie nie ma, dosyć będzie namoczyć ie w następuiącym rosole. DuhBrzPDzieło 468. Przemywaliśmy tym ługiem pszenicę u P. Taponat niedaleko Rochefoucault w 1760. y 1761. widzieliśmy z ukontentowaniem, że nasienie tym sposobem przygotowane wydało krescencyą cale wolną od czerni, gdy na wszystkich pobliskich polach iuż to czwarta, iuż trzecia, a czasem y połowa iey znaydowała się czernią zarażona. DuhBrzPDzieło 469.
2. »w medycynie: zwilżać lub moczyć za pomocą czegoś nasączonego leczniczym roztworem«:
Rekcja: dla czego; co; czym || w czym || z czym
Myćie głowy. Głowę ćiepło przemywáć z źiołámi wzwysz pomienionemi/ vwárzywszy w ługu/ á po obmyćiu y vsuszeniu námázywáć oleykiem kopru pospolitego ogrodnego/ przeczyszczáiąc też onę rzeczámi wzwysz opisánemi o przeczyszczániu głowy. DorHip II Miv. Wrzody/ ktore dla zbytniey wilgotności goić sie niechcą/ wárzonego iuchą przemywáć dobrze/ á Prochem ieg[o] zásypowáć/ też do máśći przymieszány osobliwie ie wysusza y goi. SyrZiel 27. Rány zwierzchowne spaia y goi/ iucha ábo wodką iego przemywáiąc/ álbo fleytuchy maczáiąc w rány kłádąc/ á z wierzchu sámym źielem vtłuczonym miásto plastru przykłádáiąc. SyrZiel 327. Przemywáć wodą w ktorey rdest wrzał/ á gdźieby iuż robaki były/ tedy oleykiem spikánárdowym zápuśćić kilká kroć/ puydą precz/ ále tym rdestem wszelákie rázy bydłu wygoisz. LubiecSpiż B4v. A tym czásem Poliarch, octem swoie rázy Przemywáł dla puchliny y ogniá zarázy: Dopierosz przepłokane powoli smarowáł Oleykiem, ktory Ascyr czerwony farbowáł. BarPotArg1697 7. Korzeń Kozłkowy, to iest Valerianae, dźiwnym sposobem wzrok náprawia, ták wewnątrz go záżywaiąc, iáko też wárząc go oczy niem przemywáiąc, służą y rożne wodki do zákrapiánia, ktore się niżey położą. CompMed 62. Parchy sprosne z Głowy spędza, miałko utłuczona, z żywą Siarką w Winie warzona, tym w łaźni głowę przemywaiąc. BiretWiad 60. Postępować z tą puchliną tak iak zawsze, to iest: utrzymuiąc ią dobrze w tłustości, a otwieraiąc w zupełney doyrzałości, opatruiąc terpentyną, aż do zupełnego wyropienia się, potym wodą hałunową przemywać. BucPietAp 122.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: przemywać ranę (sz. zm.): Ieżeliby się robacy zálęgli w ránie, przyłoż ná nie ser młody nie solony, wynidą do niego, potym weźmi Miętki kámienney, álbo Centurij, uwarz w wodźie, przecedź, włoż troszkę Háłunu, tym ráne przemyway y goy plastrámi wzwysz opisanemi, lubo innemi. PromMed 172. Jeżeli zaś miał iuż ieden albo dwa paroxyzmy chory uncyą paprotki pomiędzydębowey (Polypodium quercinum) przydaią, a wodą słoną, ranę przemywaią. LisikFizyka 433. Należy przemywać ranę z naywiększą przezornością, aby w nią nie zaszła ślina bydlęcia ukąszonego; bo gdyby też ślina zatrzymała się w ranie, niezawodnieby się z krwią zmięszała, y na potym wściekliznę sprawiła. KurFSangOpis 106. Gdy tedy kto od psa, wilka, lisa, kota, lub iakowegokolwiek zwierzęcia, albo bydlęcia, a nawet od człowieka wściekłego ukąszonym będzie, powinien zaraz mieysce zranione błotem lub wilgotną ziemią obłożyć, kilka razy to powtorzywszy, potym rozpuściwszy soli w wodzie, tą wodą ranę należycie wymyć, potym wziąwszy octu iakowegokolwiek, byle dobrze kwaśnego, zagrzawszy, rozpuść w nim trochę masła, tym ranę często przemyway, i szmatami w nim maczanemi obwiiay. PerzLekarz 157.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*PRZEMYWANY
im. przym. bier.
Formy: lp M. n przemywane
Znaczenia:
»przepłukiwany wodą lub innym roztworem myjącym w celu oczyszczenia z czynników chorobotwórczych«: Przesiewanie sitami, y mycie ziarn w wielorakich wodach, umnieysza wprawdzie skutkow zarazy; lecz sposob ten nie iest dostateczny, ponieważ znaydowało się wiele krzakow wąglikiem zarażonych, lubo nasienie w wielu wodach było przemywane. DuhBrzPDzieło 464. Jeżeliby zaś troche wcześniey, aniżeli przed samym zasiewem nasienie było tym ługiem przemywane, trzeba go częściey na pomoście łopatką przewracać, ażeby się od leżenia nie zagrzało; z tą bacznością przygotowane nasienie nie tylko przez miesiąc, ale nawet rok cały trwać może. DuhBrzPDzieło 469.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz myty, *obmywany, *omywany, *wymywany, *zmywany.

Patrz przeMYĆ, *MYWAĆ, OBMYWAĆ, *ODMYWAĆ, PODMYWAĆ, POMYWAĆ, UMYWAĆ, wymywać, zmywać.
Autorka: ER