W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 28.01.2020
ANARCHIA rzecz. ż
Słowniki:
SXVI, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują
Formy: lp M. anarchia; D. anarchii; B. anarchią; anarchię; N. anarchią; Ms. anarchii; ~ lm D. anarchij
Etymologia: <śr. łac. anarchia, z gr.>
Znaczenia:
polit. »dezorganizacja władzy w państwie, bezrząd«: Co dalej, to gorzej dzieje się z Karyją, że na koniec bezgłowną stanie anarchiją. PotMorKuk III 190. A cóż za tym idzie? A to, że jak takie państwo wpadłoby w anarchiją (co znaczy być bez rządu), tak my zrzucając, zrywając, psując nasze ustawicznie sejmy [...] w ostatnią wpadniemy anarchiją. KonSSpos 166. Anarchija, to jest stan bez rady i rządu, powoli opanowywa wszystko, a przez anarchiją następuje pewny upadek wolności. KonSSpos 182. Jak rzymska, może zginąć i każda bezrządna, bezradna i powoli w anarchiją odmieniająca się rzplita. KonSSpos 231. Seymy [...] rwać i psować się będą, póki w doskonałą anarchiją, a potym w absolutyzm albo w rozerwanie Królestwa [...] nie wpadniemy. KonSSpos 280. Mając tedy przed oczyma wzgardę prawa, ne unius arbitrio leges contemnatura by zdanie jednego nie obrażało praw, a na potem z tak złych i szkodliwych przykładów simili inszych, wolnych przedtem państw fatopodobnego... losu, Rzplta nasza anarchicam non induat formam nie popadła w anarchię, przeciwko pomienionej dyspozycji dóbr ordynacji ostrogskiej jako prawa gwałcącej, szlachtę braci nam równych krzywdzącej, powadze Najjaśniejszego Króla IMci Pana Naszego Miłościwego uwłaczającej, dobru i pożytkowi Rzpltej szkodliwej tudzież contra omnes alios quoscunque actus całość i prawo wspomnionej ordynacji ostrogskiej laedentes, tum de abusu przeciw wszelkim innym czynom godzącym w całość i prawa wspomnianej ordynacji ostrogskiej [...]. MatDiar 439.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: KS