W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 06.12.2018
BIBLIA rzecz. ż
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. Biblia; D. Bibliej; Biblii; B. Biblią; Ms. Bibliej; Biblii; ~ lm M. Biblie; Ms. Bibliach
Etymologia: <gr. biblion, lm. biblia>
Znaczenia:
»zbiór ksiąg religijnych uznawanych za święte w religii chrześcijańskiej; Pismo Święte; Stary i Nowy Testament«: Wielka rożnicá miedzy Kátholikiem á Kalwinistą, lub obádwá iednąż Biblią w ręku trzymáią. BirkNiedz 130. Ze się Zydzi inszym pismem nie báwią tylko Talmudem/ Biblia u nich gdzieś pod łáwą leży prochem przykurzona/ á Tálmud przecię záwsze chędogo u każdego na stole. SleszDow 4. Żydowie [...] wżdyć się wolą według Bibliey rządzić/ niźli według Tálmudu. SleszDow 4. Pismo święte[...] Diuini libri: sanctae literae [...]Sacra Scriptura [...] Biblia. Kn 702. Nie wszystką iednák Bibliią ludowi pospolitemu kościoł ś. z Kázálnice wykłádáć roskazał, ále pewne tylko [...] Epistoły y Ewángelie. StarKaz 2b. Widzieć tu onych Oycow stárych prace wielkie w pisániu rożnych Ksiąg/ naydzie tám Biblie/ Postyle/ Kroniki/ Historye/ ięzykiem Polskim/ ále dla niedostátku y sumptu ná to ná świát nie wydáne. PruszczKlejn 49-50. Ptolome[us] Philadelph[us] załozył wielką bibliotekę w Alexandryi, y biblią Z Hebrayskiego na Ięzyk Grecki przetłumaczyć kazał. IntrHist 31-32. Kto iednák dobrze słowá uważy/ áni w nászych Bibliách nic ná tem mieyscu nie znaydzie/ biiącego przeciwko pomienionemu sensowi. DembWyw 70. Twojá rzecz Brewiárz/ Biblia/ księże. DobrGram 430. Oznáymił to potym [pobożny szlachcic Olbrycht] Káznodziei swemu pytájąc go, gdzieby te słowá w Biblijey nápisáne były, y cieszył się nimi aż do śmierci ná śmiertelney pościeli swojey. GdacPan 110.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: Biblia hebrajska: Iest tam [w Dreźnie] Biblia Hebrayska pisaná, zá ktorą 20. tysięcy tálerow dawáli Zydzi. ChmielAteny II 240. ▲ łacińska Biblia: Bo w Łácińskiey Bibliey, a zwłaszczá w Wulgácie położone są te słowá [...] skąd poznawamy, że tu Prorok S. rzecz ma nie o Szláchcicách pobożnych, ále o niezbożnych y zuchwáłych, ktorzy zbrodniámi sprosnymi przeciw Bogu występują. GdacPan 126-127. ▲ Biblia niemiecka: IMść pan Comisarz co u mnie stoi wziął biblią niemiecką i 3 xiąg in 4to, 1 muszkiet staroświecki, 1 pałasz albo miecz. MarkZap 3. A czemuż to D. Lutherus w Niemieckiey Biblijey śmiał te położyć słowá: [...] Máją kosztowne trzewiki ná nogách swoich. A w stárey Biblijey Polskiey te się słowá naydują: Trzewiczkámi skrzypájąc. GdacPrzyd 17. ▲ Biblia polska (sz. zm.): A czemuż to D. Lutherus w Niemieckiey Biblijey śmiał te położyć słowá: [...] Máją kosztowne trzewiki ná nogách swoich. A w stárey Biblijey Polskiey te się słowá naydują: Trzewiczkámi skrzypájąc. GdacPrzyd 17. Co się tknie nowey Biblijey Polskiey we Gdańsku y Amsterdámie wydrukowáney/ w tej się zgołacz nie wspomináją trzewiki; jákoć y in Bibliis Tremellii o tym głucho. GdacPrzyd 18. A gdy jeszcze dáley Prorok S. onym Dármopyszkom Syońskim grozi [...] Dnia onego (są słowá w starey Biblijey Polskiey) y w Biblijey Wuykowey/ Odeymie Pan ochędostwa trzewikow: Tedy zásię Tremmellius, Piscator, y nowa Biblija Polska żadney wzmianki nie czynią. GdacPrzyd 20. Opráwiam (wiążę) polską Biblią. ErnHand 193. ▲ Biblia Święta: Prawdziwsze są oryginały y Pismá Bibliey świętey, ktore oni [katolicy] in Vaticano w Rzymie [...] chowaią. KorRoz 3. Częścią bezbozni a ci od Kaima pochodząc mieszkali po miastach y ci nazywali się w Biblij S.[więtej] Synami ludzkiemi. IntrHist 5. Ktoremi słowámi iásnie naucza Biblia święta/ że nie ieno wszystka ziemiá/ ále y wyspy morzkie Jáphetczykow dziedziną beły. DembWyw 71. ▲ Biblia Wujkowa: A gdy jeszcze dáley Prorok S. onym Dármopyszkom Syońskim grozi [...] Dnia onego (są słowá w starey Biblijey Polskiey) y w Biblijey Wuykowey/ Odeymie Pan ochędostwa trzewikow: Tedy zásię Tremmellius, Piscator, y nowa Biblija Polska żadney wzmianki nie czynią. GdacPrzyd 20.
Przenośnie: To iego [Lutra] Biblia byłá sklenicá kurowa wielka/ ná tey czytáł pismo ś.[więte]. BirkEgz 15. ◼ Rabin. Záprawdę my tego Proroká nieprziymuiemy, y w Bibliey nászey onego nie mamy? KorRoz 3.
# Użycia metajęzykowe: # [Substantiva nomina:] Biblia (a) Biblioteká Biret Censor [...] (a) Nomen biblia in lingua Polon. est sing. numeri. WojnaInst 158
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: EM-P